Strona:Artur Schopenhauer - Sztuka prowadzenia sporów.djvu/35

 Można się przytem łatwo omylić, więc też przy instancyach przeciwnika powinniśmy zwracać uwagę: 1) Czy istotnie prawdziwym jest przykład; bywają kwestye, w których jedyne możliwe rozwiązanie polega na tem, aby odmówić wypadkowi rzeczywistości, np. wiele cudów, historye widzeń i t. d. 2) Czy rzeczywiście przykład stosuje się do pojęcia postawionej prawdy: dość często tak się tylko zdaje i kwestya rozwiązuje się przez dokładne rozróżnienie. 3) Wreszcie czy istotnie przykład znajduje się w sprzeczności z postawioną prawdą, ponieważ i ta sprzeczność często bywa złudną.

 Wybieg 23. Wspaniały pocisk polega na retorsio argumenti, t. j. kiedy argument, z którego przeciwnik chce skorzystać, jeszcze lepiej użytym być może przeciw niemu. Naprzykład, gdy powie: „jest to dziecko, należy je traktować pobłażliwie” — używamy retorsio: „dlatego też właśnie, że to dziecko, należy je nauczać, aby się nie zrosło ze swemi złemi nawyknieniami.”

 Wybieg 24. Jeżeli wobec jakiegoś argumentu przeciwnik nagle zaczyna się złościć, należy z argumentu tego usilnie korzystać, nie dlatego tylko, że się nadaje do rozdrażnienia przeciwnika, ale i dlatego, że można przypuścić, iż dotknęliśmy słabej strony w biegu jego myśli, i tu mianowicie można go złapać lepiej, niż możemy to zauważyć odrazu.

 Wybieg 25. Można go użyć szczególniej wówczas, kiedy uczeni prowadzą spór wobec nieuczo-