Strona:August Forel - Hypnotyzm.djvu/12

wodowanemu przez skierowanie pewnego zmysłu na jeden punkt; chociaż w tym wypadku przypuszcza się również specyficzne działanie magnesu, ręki, zamkniętych we flaszkach lekarstw i t. p.; c) drogą oddziaływania duszy na siebie samą (autohypnotyzm). Według mego wszakże zdania należy utrzymywać, zgodnie z Bernheimem, iż jeden tylko istnieje sposób otrzymywania hypnozy: sen hypnotyczny powstaje zawsze skutkiem wyobrażeń, bądź poddanych przez drugą osobę (suggestya), bądź wytworzonych przez samego pacyenta (autosuggestya). Możliwość bezwiednej suggestyi lub autosuggestyi przy żadnym z pozornie innych sposobów wywoływania snu, nie daje się z naukową pewnością wykluczyć.
 Trzeci szereg faktów obejmuje zjawiska, które się obserwuje na osobach zahypnotyzowanych. Liczne eksperymenty dowiodły, iż za pomocą suggestyi oddziałać można na wszystkie niemal czynności układu nerwowego z wyjątkiem niektórych odruchów rdzeniowych i niektórych funkcyj zwojowych, włączając nawet takie funkcye cielesne, jak wypróżnienie, menstruacya, puls, zaczerwienienie skóry i t. p., których zależność od mózgu pospolicie się zapoznaje lub nie docenia.
 Niewątpliwą jest w dalszym ciągu mniej lub więcej zupełna zależność całej działalności duchowej osób zahypnotyzowanych od suggestyj hypnotyzera. Skonstatowanym wreszcie został olbrzymiej doniosłości fakt, iż wpływ suggestyi przedłużyć się daje na czas pohypnotyczny, t. j. że skutki poddawania ujawniać się mogą wówczas, gdy pacyent odzyskał już swój normalny stan duchowy; ważną jest przytem okoliczność, że słowo hypnotyzera wywołuje niekiedy