Strona:August Forel - Hypnotyzm.djvu/14

wpływ swój na organizm wywiera i przynosi mu coś nowego ― ewentualnie poznanie martwej natury a także innych istot żyjących. Dzięki temu czynnikowi, myśli jednego człowieka dochodzą do poznania duszy pierwszego ― bez pośrednictwa słów, pisma lub mimiki jednego i narządów zmysłowych drugiego. Taką jest teorya Messmera. Substancyę hypotetyczną, o której mowa, nazwał Messmer magnetyzmem, nazwę zaś „magnetyzm zwierzęcy“ stosuje do niej wówczas, jeżeli zdaje się ona wypływać z organizmu ludzkiego (z ciała magnetyzera). Teorya ta, która po dziś dzień posiada jeszcze w pewnych kołach zapalonych, fantastycznych zwolenników, powołuje się obecnie na zjawiska, wzmiankowane w punkcie b) i w ustępie o „wątpliwych nadzmysłowych faktach“. Rzecz prosta, iż gdyby teorya ta była prawdziwą, musiałaby nieuniknienie wstrząsnąć gmachem naszych dotychczasowych pojęć naukowych, albowiem konsekwentne zapoznawanie przez naukę owej niewiadomej siły, spowodowałoby ― ze względu na brak jednego, tak ważnego składnika pojęciowego ― błąd w naszym rachunku naukowym. Ponieważ jednak codzienne doświadczenie coraz bardziej przekonywa nas o olbrzymiej wartości wewnętrznej dzisiejszych umiejętności, posiadamy więc wszelkie prawo teoryi Messmera niedowierzać i żądać od niej jakichś pewnych, pozytywnych dowodów.
 Co się tycze faktów, ktoreśmy uznali powyżej za niewątpliwe, to w zastosowaniu do nich poglądy Messmera i jego szkoły zostały tak dzielnie i zasadniczo zbite przez Braida i Liébeaulta (p. niżej), iż dodać cokolwiek do ich argumentacyi byłoby zbytecznem. Teorya płynu (fluidu) chowa się obecnie za szańce