Strona:Augustyn Thierry - Spiskowcy.djvu/180

do rozstrzygania najbardziej zawiłych spraw, pełna inteligencji, powagi, szlachetności i poczucia honoru. Członków tej rady rekrutowano z pośród najzdolniejszych i słynących z prawości sędziów izb kasacyjnych, z najpoważniejszych i cieszących się najlepszą opinją prezesów sądów i prokuratorów jeneralnych. Między nimi spotkać było można kilku prefektów, renomowanych inżynierów, żołnierzy walecznych, a nawet do składu rady należało ośmiu członków instytutu. Mówiono wówczas — i mówiono zupełnie słusznie, — że dusza Francji całkowicie wciela się w radę stanu... I rzeczywiście rada istniała, jako twórczyni wielkich dzieł i aktów, a tworzyć je umiała i tworzyła z niesłychaną prostotą, właściwą wszystkim ludziom i instytucjom, na których spoczął duch ludzkiego genjuszu i prawości. Bada pracowała uparcie i z łona swego wydawała dzieła doniosłe: stwarzała. Wszystkie jej dekrety, wszystkie bardzo rozmaitej treści jej rozporządzenia administracyjne, które przyczyniły się tak znakomicie do wzbogacenia Francji cesarskiej — do zbytecznego nawet rozrostu jej bogactwa — były dziełem rady stanu. Kodeks rozwijany stopniowo w miarę postępu moralności, prawdy ekonomji politycznej wprowadzone do dziedziny praw, równowaga wprowadzona do stosunku kapitału i pracy, nędza proletarjatu złagodzona znakomicie, opieka rozciągnięta nad ofiarami nędzy; a równocześnie z temi prawami, mającemi dobro społeczne na celu, ileż to prześlicznych przedsięwzięć użyteczności publicznej dokonano: skarb narodowy wzbogacony do rozmiarów źródła obfitości; ośmnaście tysięcy mil dróg żelaznych, przerzynających kraj w rozmaitych kierunkach; porty Marsylji, Havru, Bordeaux i Brestu rozszerzone i powiększone; grobla w Cherbourgu, cel nadaremnych usiłowań sześciu rządów, dokończona; Saint-Nazaires, powstający jako całość potężna i imponująca ze żwirów Loary; w wielu miejscach zapłodnione piaski