Strona:Autobiografia Salomona Majmona cz. 2.pdf/30

Ta strona została przepisana.

niem poszczególnych wyrażeń, które napotykają się w pismach proroków; niektóre z nich są wspólne, swoiste (wielu rodzajom przedmiotów); inne są przenośne (z pewnych przedmiotów na analogiczne), ale przez ludzi nieświadomych brane są zawsze w jednem tylko znaczeniu; wreszcie istnieją wyrażenia wątpliwe^[1].

↑ W moim komentarzu do tego dzieła ten ciemny ustęp wyjaśniam w następujący sposób. Pospolitemi imionami są takie, które wspólne są wielu rodzajom przedmiotów. Przenośnemi są te, które pierwiastkowo stosowano do pewnych rodzajów przedmiotów, ale następnie przeniesiono je na inne, analogiczne do tamtych. Trzecia zaś klasa obejmuje wyrażenia, któremi mieni się w prawdzie różne rodzaje, lecz nie jako takie, ale jako przywiązane do jednego wspólnego pojęcia gatunkowego, lub co do których conajmniej rozstrzygnąć o tem trudno.
Ale tuż zwracam uwagę na to, że ten podział nie posiada dość gruntownej podstawy, gdyż istnieniu pierwszych dwóch klas zaprzeczyć można łatwo, zaliczając wszystkie wyrażenia właściwie do trzeciej klasy. Albowiem, jak można z pewnością twierdzić, że wyraz hebrajski (ojkel, ojchel), jest wyrażeniem wspólnem różnym rodzajom czynności (zjeść i spalić), lub że naprzód oznaczał on: jeść, a dopiero później przeniesiony został na pojęcie palić; gdy przecie możliwą jest rzeczą, iż pierwotnie służył on do określenia nie tych różnych rodzajów czynności, jako takich, ale jakiegoś ogólniejszego pojęcia, wspólnego obu (np. otrzymanie czegoś przez zniszczenie czegoś innego)? Wskazywałem to w Berlińskim „Journal für Aufklärung“ t. 5, r. 5, rozważając tak zwane wyrażenia figuralne.
Dlatego zaliczam do pierwszej klasy tylko takie wyrazy, co są wspólne rodzajom zjawisk, nie posiadających właśnie żadnej objektywnej wspólności i powiązanych ze sobą wzajem tylko subjektywnie. Będą to więc nazwy, wspólne rzeczom całkiem kontrastowym np, słowo „buru“ w hebrajskim, które oznacza zarówno „znicestwić“, jak i „stworzyć z niczego“ wyrażenia takie li tylko przez wspólność subjektywnej formy przeciwstawienia otrzymały jeden wspólny wyraz. Tutaj także należą wyrazy, które jednocześnie oznaczają przyczynę i działanie, substancję i akcydencje i t. p. jedynie gwoli wspólności subjektywnych form, właściwych obu rodzajom pojęć lub zjawisk.

[1] W moim komentarzu do tego dzieła ten ciemny ustęp wyjaśniam w następujący sposób. Pospolitemi imionami są takie, które wspólne są wielu rodzajom przedmiotów. Przenośnemi są te, które pierwiastkowo stosowano do pewnych rodzajów przedmiotów, ale następnie przeniesiono je na inne, analogiczne do tamtych. Trzecia zaś klasa obejmuje wyrażenia, któremi mieni się w prawdzie różne rodzaje, lecz nie jako takie, ale jako przywiązane do jednego wspólnego pojęcia gatunkowego, lub co do których conajmniej rozstrzygnąć o tem trudno.
Ale tuż zwracam uwagę na to, że ten podział nie posiada dość gruntownej podstawy, gdyż istnieniu pierwszych dwóch klas zaprzeczyć można łatwo, zaliczając wszystkie wyrażenia właściwie do trzeciej klasy. Albowiem, jak można z pewnością twierdzić, że wyraz hebrajski (ojkel, ojchel), jest wyrażeniem wspólnem różnym rodzajom czynności (zjeść i spalić), lub że naprzód oznaczał on: jeść, a dopiero później przeniesiony został na pojęcie palić; gdy przecie możliwą jest rzeczą, iż pierwotnie służył on do określenia nie tych różnych rodzajów czynności, jako takich, ale jakiegoś ogólniejszego pojęcia, wspólnego obu (np. otrzymanie czegoś przez zniszczenie czegoś innego)? Wskazywałem to w Berlińskim „Journal für Aufklärung“ t. 5, r. 5, rozważając tak zwane wyrażenia figuralne.
Dlatego zaliczam do pierwszej klasy tylko takie wyrazy, co są wspólne rodzajom zjawisk, nie posiadających właśnie żadnej objektywnej wspólności i powiązanych ze sobą wzajem tylko subjektywnie. Będą to więc nazwy, wspólne rzeczom całkiem kontrastowym np, słowo „buru“ w hebrajskim, które oznacza zarówno „znicestwić“, jak i „stworzyć z niczego“ wyrażenia takie li tylko przez wspólność subjektywnej formy przeciwstawienia otrzymały jeden wspólny wyraz. Tutaj także należą wyrazy, które jednocześnie oznaczają przyczynę i działanie, substancję i akcydencje i t. p. jedynie gwoli wspólności subjektywnych form, właściwych obu rodzajom pojęć lub zjawisk.

[1]