Strona:Benedykt Fuliński - Z historii naturalnej dzika.djvu/7

 Czas rui przypada na jesień, przeważnie pod koniec listopada. Wtedy do stad przyłączają się z reguły samotnie żyjące odyńce i po odpędzeniu młodych samców odprawiają z maciorami gody weselne. W okresie rui samce staczają między sobą zawzięte i długotrwałe walki. Rzadko kiedy kończą się one śmiercią jednego ze współzawodników. Przy odprawianiu godów weselnych darzy samiec samicę pewnego rodzaju czułościami, uderzając w jej ciało kłami, często w sposób bardzo niedelikatny. Akt pokrycia ma przebieg dosyć mozolny. Po pokryciu zdarza się nierzadko, że oblubieniec swą oblubienicę ugryzie mocno w szyję. Ciężarna samica przygotowuje sobie legowisko w gąszczu, wyścielając je liśćmi, mchem i szpilkami. Okres ciąży trwa od 16 do 20 tygodni, przy czym młode samice noszą dłużej niż stare maciory. Matka po urodzeniu młodych, w przygotowanym legowisku, pielęgnuje je prze dwa tygodnie, pozostawiając swe potomstwo bez opieki tylko na bardzo krótki okres czasu celem wyszukania dla siebie pożywienia. Potem rodzina, złożona niekiedy z 12 sztuk, opuszcza legowisko i wraz z matką poczyna żerować na własną rękę. Często kilka samic ze swoimi młodymi łączy się we wspólne gromady czyli watahy. Gdy przypadkowo matka młodym zginie, opiekę nad pozostałymi warchlakami obejmuje któraś z innych samic. Młode dziczki są rudawe o ciemnych podłużnych paskach. Gromadzie młodych przewodniczy matka, która idzie zawsze na czele gromady. Młode odznaczają się nadzwyczajną zwinnością i wesołością. Po 19 miesiącach życia jest już dzik płciowo dojrzały, rośnie jednak nadal i swoje ostateczne wymiary osiąga w 5 lub 6 roku życia. Długość wieku podają na 20—30 lat.
 Głównym siedliskiem dzika jest las lub bór, na co wskazuje budowa jego ciała, przystosowana do zwartych ostoi kniejowych, przez które dzięki klinowatej głowie i ścieńczonemu ciału z łatwością się przedziera. Najchętniej przebywa w drzewostanach liściastych, o znacznie wilgotnym podłożu, przegradzanych młodymi zagajnikami szpilkowymi. W gąszczu tych zagajników chętnie się za dnia zaszywa i robi sobie wypoczynkowe legowiska. Wspomniane powyżej siedliska dostarczają mu w obfitości pożywienia, odpowiedniego spokoju podczas żerowania i schronu przed tropiącym go człowiekiem.
 W Polsce jest dzik jeszcze zwierzęciem nierzadkim. Występuje wszędzie gdzie są lasy, brak go zupełnie na obszarach bezleśnych.