Strona:Bolesław Limanowski - Komuniści.djvu/11

I.

 Życie narodu przyrównywano do życia pojedynczego człowieka; a znak mity amerykanin Draper starał się nawet dowieść, że życie całej ludzkości podobnem jest do życia oddzielnej jednostki. Tadeusz Korzon w swojej krytycznej ocenie historyków pozytywistów^[1] dwa bardzo wanie zarzuty tej teoryi uczynił: 1. że w życiu greckiem, które Draper z szczególną uwagą bada i w którem rozróżnia wieki fizjologiczne: niemowlęctwo, wiek dziecinny, młodość, stan dojrzały, starość i śmierć, — rozwój bytu politycznego nie odbywa się równocześnie z rozwojem umysłowym^[2] i 2. że narody po upadku zupełnym znaczenia swego politycznego przechowują najczęściej odrębność indywidualną, a niektóre nawet po pewnym czasie wracają znowu do dawnego znaczenia.^[3]

 Dzieje życia narodu pojedynczego można raczej porównać do dziejów oddzielnej rodziny. Jakkolwiek rodzina przedstawia całość, nie jest to wszakże zamknięty tak w sobie organizm, jak oddzielna jednostka. Już ze względu li tylko fizyjologicznego, krzyżowanie się rodzin czyni te ostatnie łatwiejszemi do odtwarzania się i poprawy. Badanie losu oddzielnych rodzin byłoby nietylko zajmujące, ale i pouczające. Badanie to utrudnia się niezmiernie przez tę okoliczność, iż prócz potomstwa prawnego bywa jeszcze często potomstwo, które pod zasłoną tajemnicy oddziela się od wspólnego pnia i dalej samodzielny żywot prowadzi. Przytem rodzina rozrasta się jak drzewo na liczne gałęzie. Krzyżowanie się rodzin jest też w badaniu nie-

1. Drukowana była w Bibliotece Warszawskiej 1870 r.
2. Powyższa rozprawa wyszła i w oddzielnej odbitce. „Otóż, zwracając oczy na Helladę, widzimy, że od bitwy pod Cheroneą zwanej ostatnim dniem greckiej wolności datuje się okres upadku i bezsilności politycznej, w filozofii zaś, podług Drapera, zaczyna się dopiero okres rozsądku od Arystotelesa. W 146 r. przed Chr. Grecyja a nawet i Macedonija zakończyły ostatecznie swój żywot narodowy, a tymczasem Hipparch i Ptolomeusz potem już, bo około 138, 125 r., poczynili największe zdobycze umysłowe, szereg zaś przedstawicieli rozsądku sięga aż do znakomitej Hypatyi zamordowanej w 415 r. po nar. Chr.“ Str. 61.
3. Str. 62 i 63.