Strona:Bolesław Limanowski - Komuniści.djvu/42

w pracy. Największe zamiłowanie znajduje w rozwoju swych zdolności umysłowych.
 Rafael miał cztery razy zwiedzić Utopiją. W czasie swego tam pobytu nauczył mieszkańców po grecku; co tem łatwiejszem było, że oni mają pochodzić od Greków. Przy pośrednictwie Rafaela utopijczykowie poznali prawie wszystkie dzieła Platona, znaczną część utworów Arystotelesa, księgę o roślinach Teofrasta, gramatykę Laskarysa, słowniki Hesichijusza i Dioskorida. Plutarch stał się ulubionym ich pisarzem, Lucyjan bardzo im się podobał. Z poetów poznali Arystofanesa, Homera, Eurypidesa i Sofoklesa; z historyków — Tucydidesa, Herodota i Herodijana. Medycynę wysoko cenią, jak również i dzieła Hippokratesa i Galena. Nauczyli się także od przybylców sztuki drukarskiej i wyrobu papieru.
 Cudzoziemców, a zwłasza wykształconych, przyjmują z wielką uprzejmością. Ponieważ nic nie potrzebują z zagranicy prócz żelaza, a wywozem sami się trudnią, — przeto ze względów handlowych mało kto do nich przybywa.
 Rozdział „O niewolnikach“ zajmuje się także małżeństwem i prawami.
 Z choremi, jak już widzieliśmy, wyśpiarze obchodzą się bardzo troskliwie. W tym wszakże wypadku, gdy choroba jest nieuleczona i sprawia okropne męczarnie, doradzają chorym samobójstwo, albo też, pozyskawszy ich zezwolenie na to, zadają im łatwą śmierć. Samobójstwo jednak popełnione bez przyzwolenia władzy i kapłana, uważa się jako wykroczenie przeciwko społeczeństwu, i ciało takiego samobójcy ani się grzebie, ani się pali, ale z pogardą rzuca się do błota. Usprawiedliwiając poniekąd samobójstwo w celu zakończenia męczarń doznawanych, Morus w tym względzie jak i w wielu innych nie jest zgodny z prawowiernością katolicką. To samo n. p. spostrzegamy, gdy mówiąc o małżeństwie, przypuszcza w zasadzie rozwód.
 Wiemy już, jak zapatrują się mieszkańcy Utopii na prawa. Karą za rozmaite przestępstwa bywa niewolnictwo. Zamiar tyle u nich znaczy, co i samo przewinienie. Wyśpiarze nie zadawalniają się tem, aby odstraszać od występku karami, ale również usiłują zachęcić do postępowania cnotliwego nagrodą i oznakami czci.
 Rzeczpospolita utopijska w stosunkach swoich z innemi narodami przestrzega sumiennie zasad słuszności. Nie zawiera ona żadnych traktatów, „które tak często zawierają inne narody, aby