Ta strona została przepisana.
Społeczny początek własności objawia się już w tem, że własność początkowo wszędzie ma cechę wspólności. Duperrey powiada, że w małych społecznościach południowej części Nowej Zelandyi, podług wszelkiego prawdopodobieństwa, istnieje wspólne posiadanie rozmaitych rzeczy, a szczególnie pięknych materyj i rybołowńych sieci.[1] Bydło stanowiło własność całego rodu.[2] Pierwotne gminy w młodych społeczeństwach wspólność władania rozciągały nieraz do sprzętów domowych, w ogóle do domowości.[3] Ziemią władano wspólnie.[4] Co więcej, zjednostkowienie się (indywidualizacyja)
- ↑ Voyages autour du monde et en Océanie — revus et traduis par M. Albert Montémont. Paris. 1857. Duperrey. Str. 55.
- ↑ Wuk Stefanowicz Karadzicz znany słowianista opowiada o jednej dalmackiej wsi, Riczani, gdzie własność za jego jeszcze czasów należała do całego rodu. We wsi tej było 12 osób, pomiędzy któremi było 13 małżeństw i dwie wdowy. Bydło należące do całej osady składało się z 1400 sztuk kóz i owiec, 50 sztuk bydła rogatego i 14 koni. Francuz Jerzy Perrot w podróży 1868 r. po Sławonii opisuje spółkę rodową (zadruga), jaką napotkał w Vuce niedaleko od Osieka (Wędrowiec 1872 r. N. 136.)
- ↑ Eugène Bonnemère — Histoire de l’association agricole. Str. 22. Żyło się tam „à communs pot, sel et dépense“ (Coutumes de Berry); „à mixtion des biens“ (Coutumes de Bourbonnais).
- ↑ Bardzo ciekawy w tym przedmiocie artykuł umieściło w 1872 r. pismo paryskie: Revue des deux mondes p. t. „Des formes primitives de la propriété przez Emila de Laveleye’a.
Wspólność władania ziemi widzimy u Swewów (Caesar — De bello gallico Lib. IV., cap. I.), u germanów (tamże — Lib. VI., cap. 22., Tacyta — Germania), u Getów (Horacy), u bretonów (Historja zdobycia Anglii przez normandów — przez Augustyna Thierry — tłómacz. W. Z. Warszawa 1858 r. T. I. Str. 24.), u francuzów (Louis Reybaud — Etudes sur les réformateurs modernes. T. II.), u anglików (Ueber die mittelalterliche Feldgemeinschaft in England von Ervin Nasse), u niemców (wspomniany artykuł Emila Layeleye'a), u słowian (Pierwsze wieki historyi polskiej — Adama Mickiewicza. Paryż 1868 r. T. IV. Str. 346 i 347. Dzieje Rzeczypospolitej polskiej przez Jędrzeja Moraczewskiego. Poznań T. I. Str. 36 i 97. Artykuł Franciszka Matejki — O prawach i sądach czeskich. (Biblioteka Warszawska z 1867 r. Zesz. 4., str. 5.), „włość cała była właścicielką ziemi t. j. włością,“ str. 12. Rys dziejów Serbo-Lużyckich przez W. Bogusławskiego, Peter. 1861, a w szczególności u polaków (Jadwiga i Jagiełło przez Karola Szajnochę. Wydanie 2. T. I. 1861 r. Str. 41). Znaczenie Opola pod względem ekonomicznym wyjaśnia: „Rolnicza ludność w Polsce od XV. do XVI. stul.“ ser. 28 i 29.) O gminie słowiańskiej ciekawe szczegóły zawierają artykuły W. A. Maciejowskiego (Zarysy dawnej statystyki Polski Ekonom. Warsz. 1866. str. 205-292. Bibl. Warsz., 1864 r. str. 106 III.,
