Strona:Bolesław Limanowski - Komuniści.djvu/95

Ta strona została przepisana.

Kapłanów wybierają utopijczykowie z klasy uczonych przez tajemne głosowanie. Zaleca ich wielka świątobliwość, liczba więc ich jest bardzo ograniczona. W każdem mieście znajduje się trzynaście kościołów i tyleż kapłanów. W czasie wojny liczba tych ostatnich powiększa się.[1] Powaga i władza ich jest bardzo wielka, wbrew twierdzeniu autora.[2] Są oni stróżami obyczajności i mają prawo powoływać przed siebie i karać tych, którzy przeciwko niej wykraczają. Zawezwanie przed kapłana stanowi już złe świadectwo dla zawezwanego. Chociaż autor powiada, że duchowieństwo utopijskie nie ma władzy materjalnej karania, lecz tylko duchowną władzę upominania i karcenia, to przecież dalsze szczegóły zaprzeczają temu. Może np. prowadzącym życie gorszące wzbronić wstępu do świątyni, a to równa się pozbawieniu czci. Przytem, jeżeli ze strony skarconych nie nastąpi poprawa, to senat ich więzi i karze.[3] Kształcenie dzieci, jak wiemy, należy też do kapłanów. Duchowieństwo utopijskie doznaje ze strony ludności jak największej czci, która posuwa się nawet do tego stopnia, że pozostawiają ukaranie występnych kapłanów własnemu ich sumieniu lub też Bogu.[4] Kapłani są żonaci, wybierają dla siebie żony z pomiędzy najcnotliwszych niewiast. Wdowy podeszłego wieku mogą być kapłankami.[5] Podczas bitwy rola kapłana jest bardzo wzniosła: uspokaja on namiętności, zapobiega okrucieństwom i rozciąga opiekę nad zwyciężonemi. Każdy co ujrzy i wezwie kapłana, ocala tem swe życie; kto dotknie jego sukien, ten wraz z życiem zachowuje i swą własność.[6]

Platońskie pojęcia i katolicyzm odzwierciedlają się w tych rojeniach Morusa, a te rojenia znowu napotykamy w planie budowy społecznej skreślonym przez Augusta Comte'a. Opierając się na tem, że teoryja i praktyka najczęściej nie dają się połączyć w jednej osobie, twórca szkoły pozytywnej uważa za konieczne obok władzy świeckiej, doczesnej, postawić władzę duchowną. Już w rodzinie, która podług Comte'a, jest podstawą i wzorem społeczeństwa, zaczyna się ten rozdział: mąż przedstawia władzę doczesną, żona władzę duchowną. W społeczeństwie władzę duchowną (le Pouvoir Spirituel)

  1. Th. Mor. str. 182.
  2. Str. 185.
  3. Str. 183 i 184.
  4. Th. Mor. str. 184 i 185.
  5. Th. Mor. str. 184.
  6. Th. Mor. str. 186.