Strona:Bolesław Prus-Najogólniejsze Ideały Życiowe.djvu/022

mógłby kwestyonować Ideały, kto, zapomocą jakiejś innej zasady, doszedłby do podobnych rezultatów w psychologii i socyologii.
 3-io. Wartość hipotezy mierzy się jej zdolnością objaśniania zjawisk realnych, już znanych i — zdolnością przewidywania tych, które jeszcze nie istnieją. Otóż, opierając się na Ideach, niejednokrotnie ukazywałem, doniosłe potrzeby, a co więcej — nawet przyszłe prądy społeczne.
 Na dowód niech czytelnik przejrzy choćby umieszczony na końcu książki Dodatek, w którym, w roku 1883, a więc w epoce, kiedy życie społeczne było bardzo ścieśnione, zapowiadano parcelacyą, pracę nad usuwaniem serwitutów, naukę wiejskich rzemiosł, pracę nad kommasacyą gruntów włościańskich, spółki wiejskie i miejskie, prace nad higieną, nowe prądy czy szkoły u nas w malarstwie, muzyce, poezyi, prace nad polskim stylem, co dziśs — pełniło się lub spełnia. Jako próbkę zaś, przytaczam wyjątek:
 „Materyały, do przyszłych, faktycznych, stronnictw (w naszym kraju) są następujące:
 Stronnictwo rządowe.
 Szlachecko duchowne.
 Wielkich przemysłowców i finansistów.
 Chłopskie gospodarzy rolnych.
 Mieszczańskie.
 Starożydowskie.
 Postępowo demokratyczne.“
 Proszę powiedzieć: kto w roku 1883 myślał u nas o możliwości utworzenia się np. stronnictwa starożydowskiego (dzisiejszy syoniści), albo tak zwanego „ugodowego“, nie mówiąc o innych?