Strona:Bolesław Prus-Najogólniejsze Ideały Życiowe.djvu/032

 Zastosujmy sądy te do człowieka.
 1. Oto jest człowiek: zdrowy, silny, zręczny, który może bez zmęczenia kilka dni nie jeść i nie spać. Nadto człowiek ten ma piękną fizyognomię i postawę.
 Sądy te odnoszą się do jakości fizycznej owego człowieka. Na pytania zaś: jaki jest ten człowiek pod względem fizycznym? odpowie każdy: jest on fizycznie doskonałym.
 Gdyby ów człowiek był ślepy, garbaty, wątły, niezręczny i t. d. na pytanie: jaki jest? odpowiedzielibyśmy: jest fizycznie niedoskonały.
 3. Ten sam człowiek po zmęczeniu wyspał się, gdy był głodnym nasycił się. Gdy wyszedł na podwórze, słońce ogrzało go i pachnący wiatr orzeźwił. Gdy wrócił do domu, żona i dzieci pieściły go i t. d.
 Człowiek ten doznał pewnych zmian, ale zmian dla niego korzystnych, które zrobiły go zadowolonym i szczęśliwym.
 Gdyby zmarzł, gdyby zjadł pokarm nieświeży, gdyby doznał udaru słonecznego, albo gdyby go raniono, takie zmiany niekorzystne uczyniłyby go nieszczęśliwym.
 3. Ten człowiek zaorał swoje pole, nakarmił woły, jedno dziecko umył, drugie zaniósł do ogrodu. Potem wystrugał toporzysko do siekiery, przyniósł wody i wydobył z rzeki tonącego.
 W tych wypadkach ów człowiek działał i to działał użytecznie.
 Gdyby zdeptał komu zasiewy, złamał drzewo owocowe, odebrał głodnym wołom siano, podpalił budynek i zabił swojego sąsiada, działania jego byłyby szkodliwemi.