Strona:Bolesław Prus-Najogólniejsze Ideały Życiowe.djvu/033

 Tym sposobem, gdy najogólniejsze pojęcia: jakości, zmian i działań zastosowaliśmy do człowieka, do duszy żyjącej, otrzymaliśmy trzy nowe klasy pojęć:
 Doskonałości i jej kontrastu — niedoskonałości.
 Szczęścia i jego kontrastu — nieszczęścia.
 Użyteczności i jej kontrastu — szkodliwości.
 Doskonałość, szczęście i użyteczność są to trzy najogólniejsze klasy dążeń ludzkich, trzy „najwyższe ideały życiowe.“ Tak, jak: niedoskonałość, nieszczęście i skodliwość są trzema najogólniejszemi klęskami świata. Pierwsze stanowią treść wszystkich ludzkich pragnień, nadziei trudów; drugie są źródłem obaw, walk i nienawiści.
 Historya zaś ludzkości polega na urzeczywistnianiu się powyższych ideałów, na ukazywaniu się ich w coraz to nowej postaci. A obok tego jest bolesnem przejawianiem się: niedoskonałości, nieszczęścia, szkodliwości.
 Doskonałość, szczęście, użyteczność i — ich kontrasty, są temi pniami, z których wyrasta całe życie ludzkie, cały rozwój ludzkości, wszystkie tryumfy i upadki cywilizacyi. Te ideały są najogólniejsze i najwyższe.
 Dowiodłem, że nasze ideały wypływają z najogólniejszych poglądów umysłu ludzkiego na świat i na człowieka, że są jedynemi ideałami. Lecz w takim razie cóż się stanie z obowiązującemi dotychczas klasycznemi ideałami: prawdą, pięknem i dobrem?...
 Odpowiem krótko.
 Prawda jest protestem umysłu ludzkiego przeciw fałszowi, która to choroba nęka tylko rodzaj ludzki. Kłamie tylko człowiek. Po za nim cała natura jest prawdziwą i prawda należy do jakości,