Strona:Bolesław Raczyński - Teorya muzyki.djvu/23

Ta strona została uwierzytelniona.
raz
podwyższone
dwa razy
podwyższone
raz
obniżone
dwa razy
obniżone
c cis cisis ces ceses
d dis disis des deses
e eis eisis es eses
f fis fisis fes feses
g gis gisis ges geses
a ais aisis as asas
h his hisis b heses

Jeżeli ustawimy szereg tonów (białe klawisze) c, d, e, f, g, a, h, c, zauważymy, że między e, f; i h c, niema klawiszy czarnych. Odległość dwóch tonów, przegrodzonych czarnym klawiszem, nazywa się tonem całym. Dwa białe klawisze nieprzegrodzone czarnym, półtonem.
A zatem, między c-d, d-e, f-g, g-a, a-h, widzimy czarne klawisze, są to całe tony. Tam gdzie niema czarnych klawiszy, tj. między e-f, i h-c, są półtony.
Wymienione półtony nazywają się diatonicznymi półtonami. Tony zasadnicze bez końcówek w mowie, a bez znaków chrom. w piśmie, nazywamy diatonicznymi. Dźwięki podwyższone, lub obniżone, chromatycznymi. Jeżeli c chromatycznie (przez podwyższenie na »cis«) podniesiemy, powstanie półton chromatyczny.
To samo odnosi się do podwyższeń i obniżeń. cis-dis, dis-eis, fis-gis, gis-ais, ais-his, są całymi tonami; eis-fis, his-cis, półtonami).
Chromatycznie zamieniamy tony przez podwyższanie lub obniżanie.
Odległości c-cis, d-dis; a-as, h-b, są chromatycznymi półtonami.
Ces-cisis nazwiemy chromatycznym półtoratonem. Na fortepianie, jak i innych instrumentach temperowanych (organ, harfa, cymbały), półton c-cis, lub c-des brzmi jednakowo; na instr. smyczkowych n. p. des będzie nieco wyższe od cis.


C. O pisaniu nut.

Aby utrwalić myśl muzyczną trzeba ją napisać nutami.
Pięć linii horyzontalnie nakreślonych stanowi tło, na którem pisze się nuty.