Ten kierunek ma wielkie znaczenie, przedstawicielom zaś jego przypada olbrzymia zasługa. Nie mniej jednak z naciskiem zaznaczyć należy, że zwłaszcza w dziełach najskrajniejszego jego przedstawiciela Durkheima, kierunek ten wpada w odwrotną wprost ostateczność. Autor przecenia doniosłość społecznych czynników religii, a raczej nadaje roli społeczeństwa jakąś metafizyczną wartość, hipostazyuje społeczeństwo, jako ponadindywidualną rzeczywistość, z której religią wprost wypływa i wlewa się od zewnątrz w duszę jednostki. Ponieważ poglądy Durkheima są niezmiernie wpływowe, a nawet modne, kierunek zaś wymieniony nadaje ton współczesnym badaniom nad początkami religii; z drugiej strony, ponieważ analiza tych poglądów pozwoli uwypuklić niektóre ważne właściwości wzajemnego stosunku jednostki i grupy w kwestyi religii, trzeba będzie przeprowadzić zwięzłą krytykę skrajnego stanowiska Durkheima.
Według tego autora istota religii zawarta jest w dwóch celach. Przedewszystkiem religią odnosi się do rzeczy świętych, to znaczy społecznie oddzielonych od innych rzeczy; po drugie religią jest systemem łączącym ludzi w jedną całość[1]. Pierwsza cecha (wyobrażenie świętości), którą staraliśmy się powyżej sprowadzić do źródeł psychologicznych, jako nadprzyrodzoność, jest dla Durk-
- ↑ Durkheim „Les formes élémentaires itd.“ str. 65 „Une religion est un systeme solidaire de croyances et de pratiques relatives á des choses sacrées, c’est-à-dire séparées, interdites, croyances et pratiques que unissent en une même communauté morale, appelée Église, tous ceux qui y adhérent“.
la définition des phénomènes religieux“ w Année Sociologique II. i „Les formes élémentaires de la vie religieuse“; Hubert i Mauss „Mélanges de l’Histoire des Religions“ (przedruki artykułów o ofierze i magii z Annee Sociologique), Irving King op. cit.
