powiednio go zorganizował. Ale zwycięstwa Juljana i przychylność wojska, którą pozyskał, zaniepokoiły cesarza. Gdy zatem w wojnie z Persami potrzebował posiłków wojskowych, zażądał od Juljana przysłania na pomoc wyborowych oddziałów armji. Wojsko nie posłuchało rozkazu cesarza i na wiosnę r. 360 obwołało Juljana w Lutecji czyli Paryżu Augustem. Wybuchła wojna między stryjem a bratankiem. Zanim przyszło do rozstrzygającej bitwy, zmarł Konstancjusz w Mopsukrene w Kilikji d. 3 listopada 361. Juljan objął po nim następstwo, stał się w młodym wieku samowładnym panem cesarstwa, i zabrał się z niezrównanym zapałem do pracy. Działalnością jego kierowała bezsprzecznie myśl o dobro państwa; nie pozwolił on sobie — powiedziećby można bez przesady — chwili wytchnienia. Mimoto wyniki półtorarocznych rządów nie odpowiadały zamierzeniom i nadziejom. Odpadły hamulce, które dotychczas wstrzymywały zbyt swobodną lotność umysłu Juljana, niespokojną jego ruchliwość i żądzę wzbudzenia dziełami podziwu, odpadł wzgląd na podejrzliwego Konstancjusza i kontrola, wykonywana przez tegoż wysłańców. Wydał wprawdzie Juljan szereg pożytecznych ustaw i rozporządzeń, starał się poprawić sądownictwo, podnieść dobrobyt ogółu, usunął rozrzutnych zarządców dworu, niepodobna jednak powiedzieć o nim to, co napisali niektórzy pisarze, mianowicie autor polski w świeżo ogłoszonej, sumiennej zresztą rozprawie „O Juljanie jako prawodawcy i administratorze“: nazwał go „biegłym lekarzem, który w wycieńczony organizm bardzo już skołatanej Rzeczypospolitej wprowadził nowe soki odżywcze“[1]. Juljan był do tego stopnia przejęty spekulacją filozoficzną, że przenosił ją do publicznego działania: „ustawy Platona stały się dla niego obowiązującym kodeksem“[2]. Mając daleko sięgającą ambicję, nie liczył się dostatecznie z własnemi siłami, nie oceniał należycie możliwości wykonania podejmowanego przedsięwzięcia, nie rozważał, czy istnieją odpowiednie warunki, czy dane stosunki zapowiadają powo-
Strona:Cesarz Juljan Apostata i jego satyra Symposion.djvu/07
Ta strona została uwierzytelniona.
