Ktokolwiek bez uprzedzenia przeczyta Biesiadę, przychylić się, mniemam, winien do zdania powyżej wyrażonego, że nie jest ona utworem literackim wyższej miary. Niepodobna jej natomiast odmówić wartości jako pracy do pewnego stopnia historycznej, podającej pogląd imperatora czwartego stulecia na przeszło trzechwiekowy okres rządów poprzedników. Obok innych pism Juljana, osobliwie obok wymienionej powyżej satyry Misopogon (mającej także tytuł: pismo przeciw Antiocheńczykom), jest ona zarazem dokumentem, odsłaniającym właściwości i tajniki psychy autora, dogorywającego pogańskiego światopoglądu obrońcy, który mimo talentu i rozległej wiedzy nie zrozumiał ducha czasu, nie pojął świętości Osoby i nauki Mesjasza, poszedł na bezdroża i działalnością, kierowaną wygórowaną ambicją i zaciekłym fanatyzmem, wywołał zamęt, wstrzymujący przez czas pewien na obszarach cesarstwa wzrost liczby wiernych synów Kościoła.
Juljan był ostatnim na tronie cesarskim przeciwnikiem chrześcijaństwa; już bowiem jego następcy — także Teodozjusz, który po szczęśliwie pokonanej chorobie chrzest przyjął — przyznawali się do wiary Chrystusowej i zwycięstwo jej ustalili; nie zdołali wprawdzie zupełnie powstrzymać rozluźnienia państwowego związku krajów, ale — uznaje to również uczony bardzo radykalnego kierunku, historyk Hartmann — „Kościół katolicki zorganizował i utrzymał duchowy związek całego świata cywilizowanego“.
Strona:Cesarz Juljan Apostata i jego satyra Symposion.djvu/30
Ta strona została uwierzytelniona.
