Strona:Chimera 1907 z. 28-30.djvu/307

Ta strona została przepisana.




Kena. — Ta drobna i późno powstała Upaniszada może słusznie stanąć na czele innych, jako dająca najwymowniejszy wyraz dojrzałej już wiedzy upaniszadowej o Bramanie. W swej zwartej, aż nazbyt skrótowej formie, wymaga bardziej, niż inne, dopełnienia komentarzowego.
Wstęp jest modlitwą do Bramana całkowicie w egzoterycznych ramach. Podobną modlitwą rozpoczyna się wiele Upaniszad; po niej następują słowa: „Tu poczyna się Upaniszada.“ Podając w Kenie tę modlitwę dla okazania charakteru Upaniszad, opuszczamy ją w Upaniszadach następnych śladem D. i R.
„Święta“ głoska Om jest symbolicznym zespołem całej treści Wed, symbolem medytacyi o Bramanie; tat (to?) oznacza w Upaniszadach Bramana; sat znaczy „bytujące.“ Takie jest słownikowe znaczenie uświęconej formuły: Om tat sat. — Jej żywego ducha można poniekąd wyłuskać. W Rigwedzie, gdzie słowo Braman przytrafia się jeszcze rzadko, oznacza ono zaledwie „inspiracyę nabożnego skupienia“ — „wznoszenia się woli ponad wszystko osobiste i zmienne ku rzeczom wiecznym i boskim.“ Zmieniło się z czasem pojęcie Bramana: egzoterycznie stało się ono bóstwem, ezoterycznie jednią, wszakże charakter tej medytacyi, do której wzywa głoska Om, pozostał ten sam. — Jest więc Om tat sat może analogicznem do oremus! lub sursum corda! zwróconem wszakże do poznawczego ducha. W tej medytacyi, usymbolizowanej w głosce Om, wznosi się duch ponad wszelką czasowość i indywidualność — „odrywa się,“ „urasta“ (Upaniszada Katha) ku Bramanowi w bycie.