Strona:Czary i czarty polskie oraz wypisy czarnoksięskie.pdf/193

Ta strona została przepisana.

jeżeli w niedostatku inszych probacji prawdy od czarownic przez tortury chce dojść, ażeby one zaraz, jak prędko być może, na tortury skazał, albo examinował, ponieważ doświadczona rzecz jest, że czarownice jak prędko wzięte są, zaraz djabeł one opuszcza, i jakoby zadumiałe, w umyśle są pomięszane, i wtedy dobrowolnie wyznają, czego przedtym żadna siła, ani kwestja (tortura) od nich wymóc nie mogła; jeżeli zaś w kajdanach przez jaki czas zostawać będą, nie trzeba wątpić, że ich djabeł informować będzie. I żeby także prawda od oskarżonych czarownic tym prędzej mogła wyniknąć, należy ażeby sędzia speciem commiferantium induat, mówiąc do czarownicy, że to nie ona przez się mówi, ale djabeł jest autorem, który ją do tego przymusił, ażeby ludziom szkodziła, a zaczym i ona zda się być niewinna.
Że zaś często się trafia, iż z tych indiciów torturowane osoby o czarostwo zdają się jakoby mąk nie czuły, a przeto nic wyznać nie chcą, różne różni doktorowie na to dają sposoby, które ja tu opuszczam, gdyż jeżeli się podobna rzecz trafi można się o onych dowiedzieć z autorów odemnie cytowanych. (Cytat tych jest takie mnóstwo, że je opuszczam. Wyd.) Naostatek zachodzi wątpliwość, jeżeli pławienie czarownic w wodzie, rozumiejąc, że kiedy doniesione o czarostwo pływają, że takowe są czarownicami, czyli to mieć za pewny experyment i probację nieomylną? Krótko z autorami niżej wyrażonemi odpowiadam, że takowa exploracja przez zimną wodę nie jest sposób doskonały i prawdziwy poznania czarownic, i nie tylko na takie magistraty i urzędy a Sede Apostolica zaszła exkommunika, którzy się do takowych udają superstycji, ale i doktorowie prawa negative w tym odpowiadają.

(Czechowicz, Praktyka kryminalna III).

.

JAKIEMI CZAROSTWA DOWODZIĆ POTRZEBA PROBACJAMI?

Co się tyczy probacji, z których sądy i dekreta pochodzą, tych trzy są species potrzebne i zgoła niewątpliwe, to jest: prawda jawnego i trwającego uczynku, własne wyznanie, i świadków pewnych i statecznych świadectwo.
Co do pierwszego, że czarostwo z prawdy notorii et permanentis facti probować się może powątpiewania zgoła żadnego nie