Wypełniające to, co słowa wróżą,
Ani się tutaj użalą ich świadki.
Twe usta ludziom, co żyją żywotem
Będącym ciągłą w kraj śmierci podróżą.
Żeś widział Drzewo, ku którego zgubie
Zamierzano się podwójnym nawrotem[2].
Ten bluźni czynem przeciwko osobie
Boga, co święcił je ku swojej chlubie.
Duch utęskliwy waszego pradziada,
By Zbawca winę jego mścił na sobie.
Czemu roślina tak wzwyż wystrzeliła[4]
I swe konary tak w okół rozkłada.
Nakształt wód elskich, płochość korą z głazu,
Ni jej jak Piram morwę poplamiła[5],
W sensie moralnym, jakie prawo boże[6]
Tkwi w treści tego o drzewie zakazu.
I przyciemniony jak owoc morwowy,
Tak że jasności słów mych znieść nie może,
Tę prawdę na swej zawiesił pamięci,
Jak na pielgrzymiej lasce liść palmowy«[7].
- ↑ Najadami. Wiersz niezrozumiały, wynikły z fałszywego czytania tekstu Owidjusza Metam. VII, 759, gdzie stoi nie Naiades lecz Laiades, tj. syn Laiusa, Edyp, rozwiązujący zagadkę Sfinksa.
- ↑ powtórnym nawrotem. Rozumieją tutaj: zamach Adama i olbrzyma, albo Orła i Olbrzyma etc.
- ↑ Kto zeń ukradnie lub kto go uskubie. Drzewo wiadomości równocześnie w wykładzie politycznym oznacza cesarstwo rzymskie. Kto mu odbiera Stolicę apostolską, lub uszczupla jego władzę, ten bluźni przeciw Bogu.
- ↑ Czemu tak wzwyż wystrzeliła, mianowicie na znak niedobadanych i niewymierzonych celów sprawiedliwości bożej.
- ↑ W. 67—9. Nakształt wód elskich. Elsa rzeczka Toskany, posiadająca wiele składników wapiennych, osadzających się skorupą na przedmiotach, które się w nią włoży. Owoce morwy, splamione krwią Pirama, nieszczęśliwego kochanka Tysby, zabarwiły się czerwono.
- ↑ jakie prawo boże. Dante powiada, że w sensie moralnym zakaz, dany Adamowi pożywania z drzewa wiadomości, oznaczał nienaruszalność i całość monarchii oraz winne tej władzy posłuszeństwo. Umysł poety niedość jeszcze się skupił w dociekaniu przenośni moralnych, aby sam z siebie odkrył allegorję nienaruszalności monarchii, którą zresztą uznawał.
- ↑ Jak na pielgrzymiej lasce. Pielgrzymi wracający z Palestyny wieszali na laskach pamiątkowe liście palmy.
