Zbawienia, byłby tak wolności próżny,
Jak woda która do morza nie płynie.
Składa girlandę, rozwitą w urodzie
Pani[2], co krzepi w tobie trud podróżny?
Dominikowej, co jeżeli czynu
Nie zaniedbywa, nie sypia o głodzie[3].
Bratem i mistrzem mi był; to z Kolonii
Albertus Wielki[4]; — jam Tomasz z Akwinu[5].
Inne w tym wieńcu nieśmiertelne miana,
Obracaj oczy za wodzą mej dłoni.
Co tak skutecznie praw pogodził dwoje,
Że stąd uciecha była w Raju Pana.
Jest ów Piotr[7], który jak wdowa uboga
Zdał Kościołowi wszystko mienie swoje.
Z takiej miłości tchnie, że w ziemskiej stronie
Każdy rad wiedzieć, jak żywie u Boga[8].
Że póki prawda prawdą, równej sławy
Mąż się nie rodził na ziemskim wygonie.
Wziąwszy cielesne, śród ludzi najręczej
Poznał naturę anielską[9] i sprawy.
- ↑ Kto z nas-by wzbraniał tobie wiedzy rzeczy boskich, nie byłby święty i postępowałby wbrew własnej naturze.
- ↑ W. 92—3. rozwitą w urodzie pani. Duchy wypiększają się, poglądając na urodę Beatryczy.
- ↑ W. 94—6. owieczkę w trzodzie — Dominikowej. Św. Tomasz z Akwinu należał do zakonu kaznodziejskiego św. Dominika. W następnej przenośni poeta chce rzec, że jeżeli się spełnia regułę zakonną, zdobywa się doskonałość chrześciańską.
- ↑ Albert Wielki, hr. Bollstaedt z Lauingen (1193—1280), uczył około 1244 r. w Kolonii, gdzie słuchał go Tomasz z Akwinu. Jeden z największych teologów i filozofów swego czasu, zwany doctor universalis.
- ↑ Tomasz z Akwinu, z książęcego domu Roccasecca pod Monte Cassino (1227—1274), największy teolog wieków średnich; nauczał w Kolonii, Paryżu, Neapolu. Zwany doctor angelicus. Jego Summa theologiae jest głównem źródłem systemu teologii Dantego w B. K.
- ↑ Gracjan, słynny kanonista, urodz. w Chiusi w Toskanie, z zakonu Kamedułów, autor dzieła Concordia discordantium canonum (1150 r.), zwanego Decretum Gratiani, w którem dąży do pogodzenia prawa kanonicznego z cywilnem.
- ↑ Petrus Lombardus, autor dzieła dogmatycznego Sententiarum libri IV. Umarł w Paryżu 1160 r.
- ↑ W. 109—11. Piąta jasność, — król Salomon. Wszyscy ziemianie pragną wiedzieć, jaka dola dostała mu się w udziele, gdyż teologowie spierają się, czy został zbawiony.
- ↑ Poznał naturę anielską, — Dionysius Areopagita, uważany dawniej za autora dzieła De caelesti hierarchia. Dziś dowiedziona jest jego nieautentyczność, stąd nazwisko Pseudo-Dionysius. Dante przejął ogromnie dużo z jego nauki, równie jak poeci mistycy wieków średnich.
