Strona:Dante studja nad Komedją Bozką (Kraszewski) 077.jpg

wzorów klasycznych, nowa, nieuznana, język przerodzony, skażony, który zrażał od tych pomników, wielkiéj pomimo to — siły i wdzięku.
 Nieprzerwanym szeregiem poezije religijne łacińskie, czzęsto obszernych rozmiarów i niepospolitych zalet, ciągną się od pierwszych wieków do XV i XVI.
 W liczbie poetów tych znajdujemy imiona, głośne zkąd inąd i szanowane, Laktancjusza, Damazego, Paulina z Noli, Ambrożego, Augustyna, Orient’a, Seduljusa, Claudjusza Victora, Prosper’a, Sidonijusza Apollinarego, św. Awita, Grzegorza W., Bedy, Warnefrida, Alkuina, Raban’a, Piotra Damijana, Abeljarda, nakoniec św. Bernarda, Tomasza z Akwinu i Bonawentury.
 Natchnione te utwory, z których wiele przyjął kościół do codziennego lub świątecznego użytku, znane były Dantemu, równie jak wdzięczne śpiewy poetów franciszkanów, najbliższych mu epoką, potém szczególniéj św. Bonawentury (zmarłego w 1274 r.) św. Tomasza ulubionego mu mistrza, który zgasł w tymże roku, i Jacopona (zmarłego w r. 1306) któremu przyznają Stabat Mater.
 Niepotrzebujemy przypominać, że św. Tomasz, oprócz wielu innych, jest autorem hymnu Lauda Sion, ułożonego do nabożeństwa o św. Sakramencie, z polecenia papieża Urbana IV.
 Gdyby szczupły rozmiar tego rzutu oka nas nie ograniczał, moglibyśmy przebiédz celniejsze utwory poetów łacińskich chrześcijańskich, wskazując czém Dante do nich się zbliża, i co ma wspólnego z niemi. Wspomniemy tylko z powodu parafrazy Modlitwy pańskiéj w pieśni XI Czyśca, o znanéj podobnéj poety V wieku Seduljus’a, która znajduje się w jego pięknym poemacie paskalnym. Sedulius w średnich wiekach ceniony był wielce, przyznawano mu powagę połączoną z wdziękiem i urokiem wielkim. Mógł on podać myśl téj parafrazy, chociaż Dantejska jest daleko zwięźlejszą i zyskuje na potędze. Sedulius rozciąga się nad każdą z prośb modlitwy, prawie poetyczny do niéj dokładając komentarz. Dante powtarza z uniesieniem i prostotą słowa jéj, nieśmiejąc nic do nich dorzucać.
 Jak opis Raju ziemskiego Avitusa przypomina Dantejski, jak Seduljusa parafraza mimowolnie na myśl Ojcze nasz w XI pieśni przywodzi, tak wiele innych hymnów i pieśni religijnych, duchem i formą zbliżają się do pieśni Czyśca i Raju, począwszy od poematu Juvencus’a z IV wieku (Historija ewangeliczna) dosyć obszernego, od Prudencijuszowych, istotnie poetyckim duchem natchnionych, Anonym, autor poematu de providentia (wiek V), S. Oriens w swém Commonitorium, Klaudjusz Victor w Genesis, Paulin w Eucharisticonie i wielu innych, ciekawych by dostarczyć mogli zbliżeń i porównań, tam gdzie jedno natchnienie i myśl w nich i w poecie naszym się spotyka. O ile wiemy, zaniedbano dotąd poszukiwań na téj drodze, któreby zajmującemi być mogły.