Nawóz jestto wyraz ogólny, obejmuje wszystko, co tylko na rolę gospodarz dla jéj użyźnienia nawieść może. I dla tego nawozami są: wapno, margiel, muł czyli stawiarka, glina, a nareszcie gnój, najpospoliciéj w gospodarstwie za nawóz używany.
Pognój zielony jestto zaoranie tatarki lub trawy pięciokolanka i innych. Zaorują się wtedy, gdy wyrosną zupełnie, ale nim okwitną, naówczas w liście najobfitsze i lekkiéj roli nieco soku dodają.
Nawozy nietylko użyźniają rolę dodając jéj humusu, ale i podług tego jakim jest nawóz, obudzają w niéj części rodzajne, a nawet niekiedy mechanicznie ziemię poprawiają. Trzy własności zatém w nawozach spostrzegamy, czasem w jednym i tym samym nawozie wszystkie te trzy razem, czasem dwie, a niekiedy jedną tylko. Te trzy własności są następujące:
1) dodawania roli części rodzajnych;
2) obudzania sił rodzajnych, kiedy takowe są uśpione w ziemi, nie działając na roślinność;
