Strona:Dwa odczyty Marji Skłodowskiej-Curie.djvu/11

Ta strona została uwierzytelniona.

materji. Analiza taka nie jest jednak bardzo subtelna, bo mechanizm absorbcji nie jest bynajmniej prosty. a dany współczynnik absorbcji odpowiada grupie promieni, które nie mają bynajmniej tej samej szybkości. Dokładna analiza promieni β może być przeprowadzona w próżni przez odchylenie w polu magnetycznem, przyczem wiązka promieni o tym samym pierwotnie kierunku rozkłada się na tak zwane widmo magnetyczne za pomocą fotografji. Widmo takie dla danego ciała radjoaktywnego zawiera zwykle część ciągłą i pewną ilość mniej lub więcej ostrych linji. Każda linja odpowiada promieniom danej szybkości, a część ciągła promieniom szybkości zmiennej między pewnemi granicami. Nazwisko Jana Danysza przywiązane jest do pierwszych ważnych rezultatów otrzymanych z radem i jego pochodnemi. Rezultaty te są bardzo zawiłe, gdy je porównamy z tem co wiemy o promieniach α, gdzie jedna tylko linja stanowi widmo megnetyczne danego ciała. Jednakowoż za pomocą liczenia promieniami β można stwierdzić, że rozpad atomu odpowiada wysłaniu jednego tylko mniejwięcej promienia β. Do zrozumienia widma przyczyniły się badania nad promieniami β, otrzymanymi, jako promienie wtórne promieni Roentgena, dzięki przetworzeniu energji tychże w korpuskularną energię elektronów w napotkanej materji. Przeobrażenie energji odbywa się według prawa Einsteina jak następuje:

gdzie W znaczy — energję cynetyczną elektronu wypchniętego z materji przez promienie Roentgena o częstości v, h jest stała Plancka, a zatem hv jest quantum energji promieni Roentgena. Zaś hvi jest quantum energji potrzebne, aby oderwać elektron od atomu, do którego on należy. Równanie powyższe znaczy zatem, że różnica energji między quantum do rozporzędzenia — a quantum niezbędnem — objawia się jako energja cynetyczna elektronu. Taż sama energja pisze się podług formuły Lorentza jak następuje:

gdzie Mo, β i C — są litery, których znaczenie już było wyżej podane. Widmo magnetyczne promieni wtórnych daje nam wartość β a zatem W dla każdej linji. Jeżeli zatem znamy v, możemy obliczyć vi. Doświadczenia de Broglie i innych uczonych wykazały, że wartości otrzymane dla hvi są te same, jakie charakteryzują, podług teorji Bohra, pracę oderwania elektronu z orbit zwanych K, L, M, N etc. Odwrotnie, jeżeli przypuszczamy, że oderwany elektron pochodzi z orbity K, to znając dla danego atomu hνk, możemy określić hv, a zatem długość fali, lub częstość promieni pierwotnych. Jest we zwyczaju wyrażać również energję elektronów w funkcji potencjału ν potrzebnego dla udzielenia elektronowi tej energji — według równania W = eν, gdzie e — jest ładunek elektronu. Podobnież quantum energji elektromagnetycznej bywa mierzone przez równoważny potencjał według formuły hv = eν.
Badania widm magnetycznych promieni β przez Ellisa i L Meitner wykazały, że linje tych widm tłómaczą się najczęściej jako należne do promieni β wtórnych, uformowanych przez elektrony wyrwane z orbit K, L etc. atomów radjoaktywnych przez promienie γ, pochodzące z jąder tychże atomów. Ztąd wynikła teorja — przyznająca jednemu gatunkowi atomów radjoaktywnych pewną ilość grup promieni γ, którym odpowiadają w jądrze tak