Strona:Dwa odczyty Marji Skłodowskiej-Curie.djvu/20

zanika w ten sposób, że ilość jego zmniejsza się o połowę w określonym czasie. Czas ten jest bardzo długi dla uranu — wynosi kilka miljardów lat; dla radu jest znacznie krótszy, wynosi bowiem 1.600 lat, co jest wiele w stosunku do życia ludzkiego. Ale dla polonu czas ten jest tylko 140 dni, a dla niektórych ciał aktywnych może wynosić parę dni, parę godzin, parę minut, lub nawet część sekundy. Tak więc niektóre ciała aktywne żyją bardzo długo, gdy inne mają żywot mniej lub więcej krótki. Bezpośrednio z minerałów wydobywane są zwykle tylko ciała o życiu dłuższem — jak rad lub aktyn. Ciała krótko żyjące — są zwykle preparowane za pomocą najbliższych swoich długotrwałych przodków, czego wkrótce dam przykłady.
 Ażeby poznać, czy minerał pewien zawiera ciała radioaktywne, możemy położyć kawałek jego na płytce fotograficznej osłoniętej przez czarny papier, zabezpieczający ją od światła. Po kilku godzinach, wywołując obraz, zobaczymy ciemne plamy, odpowiadające aktywnym częściom minerału. Jestto sposób bardzo prosty, który może być używany do prospekcjl. Można również dojść do wniosku za pomocą elektroskopu. Jeżeli na płytce elektroskopu położymy aktywny minerał, szybkość ruchu listka przy wyładowaniu powie nam, czy minerał jest aktywny i pozwoli zmierzyć jego aktywność. Jestto właśnie ta metoda, która posłużyła do odkrycia radu. Z przyrządów elektrometrycznych, używanych w laboratorjum Curie, niektóre są więcej skomplikowane niż prosty elektroskop, lecz polegają zawsze na tej samej zasadzie. Minerały radjoaktywne tworzą piękną kolekcję w mojem laboratorjum, i wiele z nich posiada żywe zabarwienie, ale dla celów praktycznej eksploatacji przedstawiają one interes o tyle tylko, o ile można je posiadać w znacznej ilości.
 Wspominałam już wyżej, jak mało jest radu w najbogatszych minerałach, a jednak między ciałami silnie radjoaktywnemi jest on względnie obfity. Jednak te nowe ciała są nam właśnie potrzebne, gdyż, w porównaniu z uranem i torem, przedstawiają one ogromną koncentrację energji promieniowania w stosunku do ilości materji. Przeróbka tysięcy kilogramów rudy musi być robiona w fabryce. Dopiero, gdy cenna materia aktywna jest już w stanie daleko posuniętego oczyszczenia i zawarta w kilkuset gramach, można ją dalej oczyszczać w laboratorjum Curie i, oddzielając od niej wszystko co nie ma wartości, sprowadzić ją do bardzo maleńkiej masy. Najczęściej nie możemy ważyć tych małych ilości, lecz mierzymy je elektrometrycznie. Zawarte są one podczas operacyj chemicznych w maleńkich naczyńkach z kwarcu, szkła lub porcelany, które szybko zabarwiają się pod działaniem promieni na kolor fioletowy lub brunatny.
 Ponieważ laboratorjum Curie nie posiada własnej fabryki dla przeróbki większych ilości materjału, czynimy to w lokalu pożyczonym, tak jak w czasie pracy nad odkryciem radu. Zaś praca nad skoncentrowanymi preparatami odbywa się w specjalnym pawilonie; gdyby bowiem chemicy nasi robili ją w głównem laboratorjum, nie można by tam robić pomiarów z powodu zanieczyszczenia przez pył radjoaktywny. Radu oddawna już nie produkujemy, gdyż cena rudy i koszt fabrykacji są przy obecnej wartości radu dla nas niedostępne. Zajmujemy się raczej produkcją innych ciał aktywnych, które można otrzymać z odpadków fabrykacji radu, nie mających dziś jeszcze znacznej handlowej wartości.
 Warto także poświęcić kilka słów pięknej preparacji, która odbywa się stale w laboratorjum Curie — a polega na przygotowaniu emanacji