Strona:Dwa odczyty Marji Skłodowskiej-Curie.djvu/3

Główne tory współczesnych badań nad promieniotwórczością.

Wykład wygłoszony przez Marję Skłodowską-Curie — Profesora Honorowego Uniwersytetu Warszawskiego — w wielkiej auli uniwersyteckiej dnia 5.VI 1925 r.

 Celem tego odczytu jest przedstawić w streszczeniu obecny stan nauki o promieniotwórczości i zadania, nad któremi dziś pracują lub pracować pragną uczeni, którzy się tej gałęzi wiedzy poświęcają. Musimy odrazu wstąpić bez wahania w świat atomów i elektronów. Teorje molekularne i atomowe fizyki i chemji istniały oczywiście i przed odkryciem zjawisk radjoaktywnych, lecz odkrycie to przyczyniło się najwięcej do nadania teorjom tym charakteru realnego i odegrało również ważną rolę w utworzeniu pojęcia elektronu, który, jak wiadomo, jest maleńką cząsteczką o naboju ujemnym, wchodzącą w skład wszystkich atomów. Jeżeli więc pojęcie materji jest dziś nieodłączne od jej budowy cząsteczkowej, to dlatego, że nauka o promieniotwórczości stała się źródłem pierwszych konkretnych danych co do budowy atomów, i że metody jej pozwoliły po raz pierwszy obserwować indywidualnie niektóre atomy i przeprowadzić ich liczenie. Tak więc materja składa się z atomów, których połączenia tworzą molekuły, a których budowę wyobrażamy sobie według szematu Rutherforda i Bohra. Każdy atom stanowi niejako system planetarny, posiadający jądro o ładunku dodatnim i nadzwyczaj małych wymiarach, koncentrujące w sobie masę atomu a naokoło jądra krążą elektrony, których ilość jest taka, że ujemny ładunek ich równoważy ładunek jądra. Samo jądro nie jest jednolite, lecz, jak nas uczy teorja promieniotwórczości, najmniejsze jądra — wodoru i helu — wchodzą, w skład wszystkich następnych, przy pomocy elektronów Ładunek elektronu jest jedną z najważniejszych danych współczesnej fizyki i przedstawia najmniejszą niepodzielną jednostkę elektryczności. Ładunek jądra wynosi tyle jednostek dodatnich, ile atom ma zewnętrznych elektronów, a liczba ta daje jednocześnie numer miejsca zajmowanego przez odnośny atom w klasyfikacji pierwiastków chemicznych, czyli numer atomowy.
 Ciała promieniotwórcze, których znamy blizko 40, należą do ogólnej klasyfikacji pierwiastków, lecz znajdują się przy końcu takowej, na miejscach od numeru 81 do 92 włącznie, z wyłączeniem numerów 85 i 87. Każdej z pozycji odpowiada kilka ciał promieniotwórczych o różnej masie, lecz o tych samych własnościach chemicznych; ciała takie nazywamy izotopami. Pod tym względem jednak, jak wiadomo z prac Astona, pierwiastki nie promieniotwórcze zachowują się podobnież, gdyż mamy dwa gatunki chloru, 4 gatunki cynku i t. d. Możemy mieć nawet na tem samem miejscu ciała promieniotwórcze obok zwykłych; tak np na 82-em miejscu znajduje się kilka typów ołowiu radjoaktywnego i kilka typów ołowiu nieaktyw-