Strona:Dwa odczyty Marji Skłodowskiej-Curie.djvu/9

wołania scyntylacji. Co do trzeciej grupy studjów nad promieniami atomowymi, to są one w tak małej liczbie, że można jedynie stosować tu metodę scyntylacyjną, a także metodę Wilsona. Rozpatrzmy kolejno najnowsze zdobycze w każdej z grup wzmiankowanych.
 Wiadomo było już z dawniejszych badań, że promienie α są jądrami helu — He — o czem świadczą: odchylenie promieni tych w polu magnetycznem i elektrycznem, wytwarzanie helu przez ciała wydające te promienie, jakoteż pomiar ładunku znanej ilości promieni. Wiadomo było również, że poszczególne ciała radjoaktywne mogą wydawać każde — jedną tylko grupę promieni α krórych przebieg w powietrzu jest prostolinijny. Granica długości kilka centymetrów w powietrzu o gęstości normalnej jest charakterystyczną daną odnośnej substancji. Gdy takowa jest użyta w, tak cienkiej warstwie, że absorbcja jest prawie żadna, wszystkie promienie opuszczają tę warstwę z tą samą prędkością, która jest zatem również charakterystyczna dla rozpadu tego gatunku atomów.
 Badania z lat ostatnich nad promieniami α polonu przez Irenę Curie za pomocą metody Wilsona dowiodły, że wahania długości są bardzo małe, w obrębie 2 do 3 % mniejwięcej. Badania Rutherforda i jego współpracowników wykazały, że każda cząsteczka α — w czasie swojej podróży — żyje nie ciągle jako jądro helu, ale może chwytać elektrony napotkanych atomów i być raz jonizowanym, albo nawet neutralnym atomem helu. Przebieg jest w prostej linji prawie do końca, lecz w samym końcu jednolitość ta jest zakłócona i każdy promień traci ostatecznie ładunek i szybkość w cokolwiek różnych warunkach. Kapica otzymał nader interesujące fotografje tych zakończeń promieni w polu magnetycznem wielkiej siły (blisko milion gauszów), otrzymanem przez nową metodę, polegającą na nagłem wyładowaniu baterji akumulatorów. Energja promieni α — przy przebiegu przez gaz — rozprasza się przeważnie w tworzeniu wielkiej ilości jonów. Zdolność jonizacyjna jest charakteryzowana przez tak zwaną krzywą Bragga w stosunku do pozostającej drogi; przechodzi ona przez maximum kilku milimetrów przed zakończeniem tejże. Dokładne wyznaczenie krzywej Bragga w różnych gazach — jest jednym z warunków do postawienia teorji stopniowej absorbcji energji i do porównania licznych prób teorji takiej z doświadczeniem. W próżni promienie α nie tracą energji ani prędkości. W każdym gazie działanie hamujące jest proporcjonalne do gęstości, a gdy porównamy ze sobą różne ciała absorbujące – gazowe, ciekłe lub stałe, znajdujemy, że działanie hamujące jest mniej więcej proporcjonalne do kwadratowego korzenia ciężaru atomowego lub numeru atomowego. Ilość grup promieni α wydawanych przez różne ciała jest — dwadzieścia kilka, z których większość odpowiada przetworzeniu wszystkich, lub niemal wszystkich atomów danego gatunku, lecz niektóre odpowiadają przetworzeniu pewnej tylko proporcji, to jest rozwidleniu.
 Tak więc normalny przebieg promieni α w gazach jest geometrycznie prosty prawie do końca. Fotografje za pomocą metody Wilsona pokazują jednak, że od czasu de czasu zachodzi katastrofa, która nagle zmienia kierunek drogi. Fakt ten ma doniosłe znaczenie dla teorji budowy atomów, gdyż on to jest podstawą teorji planetarnej atomu, którą wyżej przypomniałam, a która postawiona przez Rutherforda, rozwinięta została przez Bohra, Rutherford przypisał te nagłe zwroty bliskiemu zetknięciu cząsteczki α z jądrem atomu i pokazał, że obserwując za pomocą scyntylacji rozpro-