Strona:Dyktatura i cezaryzm.djvu/7

5

Dyktatura i cezaryzm

formy tej nie uznają. Z tych względów można przypuszczać, że królewskim w ścisłem tego słowa był w Rzymie jedynie okres panowania władców etruskich; natomiast w okresie poprzednim, przed podbojem etruskim, rządy sprawowali przez ogół obywateli powoływani do tego celu władcy. Tem się też daje tłumaczyć zdecydowanie niechętny stosunek tradycji rzymskiej do struktury monarchicznej i do tytułu królewskiego. Rządy owych władców, poprzedzających okres etruski dziejów rzymskich, są niewątpliwie absolutne. Niemniej jednak władza, którą sprawują, nie nosi charakteru charyzmatycznego, lecz stanowi mandat ze strony ludu. Strukturę władzy tej epoki możnaby odtworzyć w sposób następujący: lud gminy rzymskiej znajduje się pod szczególną opieką bogów swej gminy, stanowiących pierwotną trójcę rzymską (Inez — Scot — Ryberg), której służą trzej rzymscy flamines. Bogowie objawiają swą wolę ludowi i najlogiczniejszym kierunkiem działań jest postępowanie za wskazaniem bogów. Lecz teraz powstaje kwestja interpretacji znaków woli bożej. Owóż tę interpretację zwierza populus Romanus wybranej jednostce. Od tego momentu należą auspicia już tylko do osoby wybranej; i dlatego nie może ona być odpowiedzialna za swe działania i polecenia, ponieważ wynikają one teoretycznie z interpretacji autonomicznej auspicjów, technicznie wykonywanych przez specjalistów. Na tem polega imperium, a jego posiadacz to magistratus cum imperio; jego źródło to lud podzielony na kurje, jak o tem wyraźnie mówią rzymscy antykwaryści (np. Festus).
 Ów magistratus cum imperio jest bardzo dobitnie określony przez werset Enjusza, który opisując w swych Annales (w. 4) moment rywalizacji Romulusa i Remusa o władzę i przekazania decyzji na auspicia bogów, dodaje: Omnibus cura viris, uter esset induperator. Wynika z tego wyraźnie, że pierwotnym władcą gminy rzymskiej a — zaznaczamy tu również nawiasem — prawpodobnie i samnickiej, a może nawet messapijskiej (Weinstock, Ribezzo) był wódz rządzący gminą zorganizowaną wojskowo i do rządów przez to właśnie wojsko powoływany.
 Władztwo etruskie w Rzymie wprowadziło szereg zmian w dawnej tradycji, ponieważ król posiadał imperium, przeto od tej właśnie pory imperator oddziedziczył po nim szaty uroczyste, w których wjeżdżał na Kapitol w pochodzie triumfalnym.