chaj ziemio słów ust moich. Niech pada jak deszcz
« nauka moja, jak rosa powieść moja; jako deszcz na
« zioła a krople na trawę; bo będę wzywał Imienia
« Pańskiego. » Tenże opisując wyzwolenie Izraelitów, tak dalej rzecz prowadzi: « Znalazł go w ziemi pustej
« na miejscu okropnem i w stepach głębokich; wiódł,
« nauczał i strzegł, jako źrenicy oka swojego; jako
« orzeł, gdy wyzywa ku lataniu dzieci swoje, a latając
« nad niemi rozciąga skrzydła, wziął go i nosił na ra-
« mionach swoich. »
Inne w piśmie świętem umieszczone pieśni są : Anny matki Samuelowej, Samuela Proroka, Debory, trzech Pacholąt w Babilonie, Judyty, Tobiasza, Habakuka, Ezechiasza króla. W nowym zakonie : Najświętszej Panny Marji, Zacharyasza, Anny i Symeona.
Psalmy, których liczba 150 dochodzi, lubo imie Dawida noszą, nie są przecież wszystkie jego dziełem; są albowiem, które o nim już zeszłym czynią wzmiankę, albo o czynach już po śmierci jego nastąpionych. Oznacza pismo święte niektórych pisarzów i składaczów nazwiska, a ci są: Azaf, Ethan, Idythun i synowie Korego, których imion niewyszczególnia. Psałterz w każdym języku, równie jak i inne xięgi pisma, miał tłumaczów. Rytmem przełożony we Francyi był przez Marota, poźniejszemi czasy przez Jana Rousseau; ale to przełożenie raczej naśladowaniem zwać się powinno. Jan Kochanowski dogodnie go na język rodowity przełożył. Karpiński za naszych czasów zachowawszy Psalmy lepiej od Kochanowskiego przełożone, inne krótszym rytmem przekładając, zdatniejszemi do śpiewania uczynił. Na czele dał piękną i uczoną przedmowę o Psalmach.
Xięga Joba najdawniejsze i najdokładniejsze poema, z ułożenia swojego, wyrazów przerażających i myśli wzniosłych, wszystko to ma w sobie, cokolwiek kunszt do rytmów doskonałości wynaleźć mógł w późniejszych czasach. Czy jej sam Job był sprawcą? czyli następcy jego? rozmaite o tem były zdania; to powszechne i sprawiedliwe, iż przykładem być powinna w rodzaju swoim. Przełożoną została ta xięga rytmem ozdobnym i gładkim przez szacownego w wieku przeszłym rymotworcę Chrościńskiego.
Pieśni Salomonowe weselne Cantica canticorum, w wyrazach swoich czułe, wysławują nam szacowny widok obyczajów wieków owych, w których były pisane.
Treny Jeremijasza nad zburzeniem Jerozolimy, prawidłem Elegij, albo pieśni żałobnych być powinny.
Mieścić się mogą w liczbie poematów opisowych powieści Tobiasza i Ruty.
Rym z greckiego wyrazu oznacza uwielbienie. Nadane było to nazwisko od najdawniejszych czasów pieśniom chwalnym, wielbiącym, głoszącym wdzięczność i uszanowanie. Od pierwiastków Rymotworstwa, które, jak się wzwyż namieniło, z rodzajem ludzkim powstało i wzrosło, takowe pieśni były w używaniu, i pierwszeństwo nad wszystkiemi innemi sprawiedliwie się im tak z celu, jako i z dawności należy. U Pogan, według świadectwa Apolloniusza Rodyjczyka, najpierwszy Orfeusz, syn Eagra króla Tracyi, tego rodzaju rytmów był wynalazcą. Pieśni jego w świątyniach greckich śpiewano, mianowicie w Eleuzynie przy obchodzie tajemnic Cerery. Uczniem Orfeusza był Linus, zabity od Herkulesa : po nim nastąpił Likus, syn Pandyona.
Homer, oprócz poematów Iliady i Odyssei, zostawił wiele hymnów na cześć bóztw rozmaitych złożonych : znać w nich duch działacza, i z powagą złączony wdzięk niepospolity.
Kallimacha hymny do różnych bóztw, z innemi jego dziełmi zebrał razem Jan Ernesty i uczenie je objaśnił. Wiele się Kallimach zbliżył do sposobu Homerowego, i równie jak on przy obrządkach był używany.
Są hymny niektóre w Horacyuszu : najznamienitszy ów, który za rozkazem Augusta na obchód uroczystości i obrządków, przy zaczęciu wieku odprawujących się, ułożył, i z tego powodu ma znamię wiekowego rytmu, Carmen sæculare.
Doszedł czasów naszych nieznajomego rymotworcy rym, poprzedzający obrządki Wenery : Pervigilium Veneris.
Gdy srożące się w pierwiastkach Chrześciaństwa prześladowania ustawać poczęły, i od czasów Konstantyna kościół boży w pożądanej spokojności odetchnął, naówczas obrządki na cześć bożą i chwałę świętych, uroczyściej jak przedtem, odprawiane były, i hymny od osób znakomitych złożone, śpiewać zaczęło. Leon i Grzegorz ŚŚ. papieże, pospolicie uznani są za pierwszych ustanowicielów muzyki kościelnej, która nazwisko Grzegorza nosi. Hymny dotąd w obrządkach używane niektóre są Ś. Ambrożego : ów sławny, w którym za otrzymane dobrodziejstwa składamy dzięki, jak wieść niesie, tenże Ambroży, wraz z Augustynem świętym ułożył.
Uczeń Auzoniusza, Paulin biskup Noli, w duchownym będąc stanie, gdy Muzy świeckie porzucił, a o to od mistrza niegdyś swojego był naganionym, takową odmiany swojej dat przyczynę : « Zaniedbane każesz od-
« nowić Muz świeckich pienia : nie odzywają się one
« Kamenom, ani Apollinowi na ich wezwania, gdy czci
« bożej są poświęcone : »
Qui abdicatas, in meam curam Pater,
Redire Musas præcipis :
Negant Camenis, nec patent Apollini,
Dicata Christo pectora.
Sydoniusz Apollinaris, Prosper, Fortunat, Prudencyusz, późniejszemi czasy Ś. Tomasz z Akwinu, składali hymny, które dotąd w obrządkach kościelnych używane, przełożył na język ojczysty Stanisław Grochowski, wówczas kustosz Kruświcki, potem Arcybiskup Lwowski[1], i podał do druku w Krakowie roku 1607.
Wieku naszego najsławniejszym był Hymnów pisarzem Santoliusz Francuz, kanonik regularny zgromadzenia świętego Wiktora w Paryżu.
Rodzaj Rytmów pieśniowych, lirycznym pospolicie zwany był, z tej przyczyny, iż je przy odgłosie tego muzycznego instrumentu, starożytność obwieszczała na cześć bóztwa, albo na uwielbienie mężów znakomitych. Rodzaj ten rytmu, niepospolitego zapału potrzebuje; wznosi albowiem swój lot nad wszystkie zamiary, i zdaje się od siebie odchodzić, jakby wieszczym natchnięty był i wskroś przejęty duchem. Takowym się
- ↑ Kanonik Kruświcki i Arcybiskup Lwowski, były to dwie osoby jednego nazwiska. Krasicki, tak jak i wszyscy prawie pisarze długo w błędzie byli, ale X. Juszyński w swoim Dykcyonarzu poetów polskich dokładnie wskazał różnicę między dwoma Grochowskimi.
