Szacowne są wdzięcznego syna nad staraniem ojcowskiem wzmianki : « Gdy więc mnie, mówi, od złego
« strzegł, używał sposobów Terencyusza w Adelfach,
« gdzie z cudzych przykładów nauczał syna Demeas. »
Nihil prætermitto, consuefacio; denique
Inspicere tanquam in speculum in vitas omnium
Jubeo, atque ex aliis sumere exemplum sibi,
Hoc facito et hoc fugito.
I przyznawał, jak małe nauki zdatnemi były : stąd, prawi, wolen jestem od zdrożności, co szkodę przynoszą.
Ex hoc ego sanus ab illis,
Perniciem quæcumque ferunt, mediocribus et queis
Ignoscas, vitiis teneor.
Nie ustawał ten prawy syn w pochwałach słusznie należnych, czułego ojca swojego, i miło jest na przykład dzieciom je powtarzać : « Nie obchodzi mnie to, ani
« narzekam na stan poziomy ojca mojego, owszem gdy-
« by mi los wybierać pozwolił, nie zastanowiłbym się na
« zacności i bogactwach, ale przestałbym na tym z
« ochotą, którego mi szczęsne zdarzenie mieć pozwo-
« liło. »
Nil me pæniteat sanum patris hujus : eoque
Non, ut magna dolo factum negat esse suo pars,
Quod non ingenuos habeat clarosque parentes,
Sic me defendam : longe mea discrepat istis
Et vox et ratio. Nam si natura juberet
A certis annis ævum remeare peractum,
Atque alios legere ad factum quoscunque parentes :
Optaret sibi quisque; meis contentus, honestos
Fascibus et sellis nolim mihi sumere.
Gdy do lat dziewiętnastu przyszedł, wysłał go ojciec do Aten; tam równie w języku greckim, jako i w nauce Filozofji znaczny postępek uczynił. Wówczas to było, gdy po zabiciu Juliusza Cezara, Brutus z Kassyuszem gotowali wyprawę przeciw Augustowi. Przejeżdżający naówczas przez Ateny Brutus wziął z sobą Horacyusza, i Trybunem w wojsku uczynił. W rok potem nastąpiła sławna bitwa pod Filippami, gdzie Brutus z Kassyuszem polegli, a Horacyusz, jak sam w Odzie do Wara przyznaje, w ucieczce puklerz utracił.
Tecum Philippos et celerem fugam
Sensi, relicta non bene parmula.
Powróciwszy do Rzymu, za sprawą Wirgiliusza, wprowadzony był do domu Mecenasowego; opisuje jak się rzecz stała; kładą się tu słowa jego : « Nie przypad-
« kowe zdarzenie, mówił do Mecenasa, zbliżyło mnie do
« ciebie. Najlepszy z ludzi Wirgiliusz, a potem Wa-
« ryusz uczynili o mnie wzmiankę. Jakem się przed
« tobą stawił, młodego i nieświadomego tak wstyd ogar-
« nął, iż ledwom się mógł zdobyć na słów kilka. We-
« dług zwyczaju twego, mało co do mnie mówiłeś; po
« dziewięciu miesiącach przywołany zostałem, i umieś-
« ciłeś mnie w liczbie przyjaciół twoich. »
Nulla elenim mihi te sors obtulit : optimus olim
Virgilius, post hunc Varius dixere quid essem.
Ut veni coram, singultim pauca locutus :
Infans namque pudor prohibebat plura.
Non ego me claro natum patre....
Sed quoderam, narro. Respondes ut tuus est mos,
Pauca. Abeo : et revocas nono post mense, jubesque
Esse in amicorum numero.
Dotrzymał danego słowa Mecenas, i obdarzał dobrodziejstwy niepodłego przyjaciela; zagęścił ten sprawiedliwemu pochwałami dobroczyńcy dzieła swoje : a z obu stron, tak trwała szczera i tkliwa przyjaźń, iż gdy niebezpiecznie chorował Mecenas, pisał do Augusta za Horacyuszem, iżby o nim tak był pamiętnym, jak gdyby był na miejscu jego. Jakoż po ozdrowieniu Mecenasa ofiarował mu August dostojny urząd sekretarza, ale go rzadką skromnością nie przyjął. Odmowa nie zraziła Augusta, i tak pisał do Horacyusza. « Używaj względem
« mnie swobody, jakbyś moim był stołownikiem. Wiesz,
« jak pragnąłem iżbyś był przy mnie, gdyby ci było
« zdrowie pozwoliło. » Sume tibi aliquid juris apud me, tanquam si convictor mihi fueris. Recte enim et non temere feceris, quoniam id usus mihi tecum esse volui, si per valetudinem tuam fieri possit. Że zaś nie tak często, jak pragnął August, czynił o nim wzmiankę, tak do niego pisał : « Wiedz o tem, iż się na ciebie gniewam, że w dziełach
« twoich nie tak często, jakbym ja chciał, ze mną roz-
« mawiasz. Alboż się obawiasz tego, iżby ci to nadal nie
« było ohydą iż ze mną żyłeś poufale? » Iratum me tibi scito, quod non in plerisque ejusmodi scriptis mecum potissimum loquaris : an vereris, ne apud posteros infame tibi sit, quod videaris familiaris nobis esse? Nagrodził to zamilczenie Horacyusz przedziwnym do cesarza listem.
Cum tot sustineas et tanta negotia solus.
Był wzrostu nizkiego i otyły, stąd wziął pochop August do żartów w odpowiedzi na jeden list jego :
« Przyniósł mi Dyonizy twój list, za który choć krótki
« wdzięczen jestem. Boisz się widzę, żeby twoje pisma
« nie przenosiły postaci, ale choć ci na wzroście zby-
« wa, na okrągłości bynajmniej. Piszże do mnie ob-
« szernie, na wzór brzucha twojego, » Perlulit ad me Dionysius libellum tuum, quem ego ne accusem, brevitatem, quantuluscunque est, boni consulo. Vereri autem videris, ne majores libelli tui sint, quam ipse es : sed tibi statura deest corpusculum non deest. Itaque licebit in sextariolo scribas, cum circuitus voluminis tui, sicut est ventriculi tui.
Mierności, a zatem wiejskiego życia miłośnik, po większej części na wsi je trawił. Umarł lat mając pięćdziesiąt siedem, razem prawie, jak sobie życzył z Mecenasem : z nimże pochowany. Pieśni Horacyusza mamy od Petrycego, Libickiego, a przed trzydziestą laty, od różnych przełożone.
Mecenasie krwi królów potomku szlachetny;
O ty moja obrono! mój zaszczycie świetny!
Są, którzy za wysoką poczytują sławę,
