Paulin święty biskup Nolański, uczniem był Auzoniusza, i wiele był w rymotworstwie postąpił, ale gdy stan odmienił, a przestał dawnym sposobem rytmy składać, i o to od dawnego mistrza był naganionym, takową dał mu odpowiedź :
Quid abdicatas in meam curam pater,
Redire Musas praecipis.
Negant Camaenis nec patent Apollini
Dicata Christo pectora.
» Poco mnie strofujesz, i każesz się do Muz wracać?
« Odrzuca Kameny, i nie przypuszcza Apollina serce
« Bogu oddane. »
Sekretarzem był S. Leona papieża; jest jego poema przeciw Pelagianom i Semipelagianom, w którem nauka S. Augustyna, co do łaski bożej zawiera się.
Równie jak i poprzedzający był rodem z Gallji, kwitnął około roku 471, są jego niektóre rytmy i listy. Był biskupem Klermontu.
Anicyusz Manliusz Boecyusz, idąc przez zasługi po stopniach urzędowych, konsulem został za czasów Teodoryka, króla Gotów; spotwarzony wraz z Symmachem teściem, na śmierć skazany, w więzieniu pisał sławną xięgę o pocieszeniu, w której wiersze pełne zdań wybornych umieścił. To dzieło przetłumaczył Alan Bardziński, po nim Wielopolski, chorąży koronny.
Aurelius Prudentius urodził się w Sarragosie 348 roku, pod panowaniem Teodozyusza wielkiego, sprawował godnie różne urzędy, pisał wiele rytmów, wszystkie w materyach tyczących się religji chrześciańskiej. Łacina jego w wielu miejscach nie jest czysta i gładka. Najlepsza dzieł jego edycya jest Paryzka 1687 ad usum Delphini.
Piękny hymn jego na dzień Młodzianków : Salvete flores Martyrum, quos lucis ipso in lumine, etc., Szabrański Pijar tak wyłożył :
Witajcież męczeńskie kwiatki,
W samym życia wstępie dziatki!
Których zniósł przeciwnik boży,
Jak wicher, kwiat świeżej róży.
Wy dla Chrystusowej wiary,
Pierwsze z trzód młodych ofiary,
Na ołtarzu położone,
Gracie w palmy i koronę.
Usłyszał tyran stroskany
O przyjściu Pana nad Pany,
Że w Izrael królem będzie,
I tron Dawida osiędzie.
Na tę wieść, jak wściekła jędza,
Krzyknie : następca mnie spędza!
Idź kacie, weźmij miecz w ręce,
Zbrocz krwią pieluchy dziecęce.
Taka zbrodnia co pomoże
Herodowi? tylko to, że
Kiedy tyle dzieci wybił,
Chrystusa jednego chybił.
Kajus Sedulius poeta łaciński, żył w piątym wieku, około roku 430 ery chrześciańskiej, pisał rytm Paschale Carmen, zawierający w sobie życie i cuda Jezusa Chrystusa.
Najdawniejszy rytm językiem polskim, a bardziej z czeska-słowiańskim, jest sławna owa pieśń S. Wojciecha Arcybiskupa Gnieźnieńskiego : — « Boga rodzica dzie-
« wica. »
Zasięga ona początków roku 1000, za Bolesława Chrobrego czasów, gdy Ś. Wojciech na stolicy Gnieźnieńskiej osiadł, wkrótce przed swojem umęczeniem. Pieśń ta była hasłem ojców naszych do boju idących, a gdy od Boga i z Bogiem poczynali, pamiętne nad nieprzyjaciółmi otrzymując zwycięztwa, trwałe państwu urządzili zasady.
Sławny rymotworczym duchem Sarbiewski, czcząc i autora świątobliwość, i starodawnych rycerzów naszych złączone z cnotą męztwo, pieśni tej treść, ozdobnym rytmem łacińskim podał innym narodom ku wiadomści pod takowym tytułem : « Pieśń wojskowa dla Polaków,
« którą święty Wojciech Arcybiskup Gnieźnieński, sło-
« wiański apostoł i męczennik złożył, i testamentem
« królestwu Polskiemu zostawił : a którą Polacy do
« boju uszykowani i z nieprzyjacielem potykać się
« mający, razem śpiewać zwykli.
Diva per latas celebrata terras
Caelibi numen genuisse partu
Mater et virgo, genialis olim
Libera noxae :
Dulce ridentem populis puellum
Prome formosis bona mater ulnis
Expiaturum populos manu de-
Mitte puellum.
Apta dum nostris venit hora votis,
Supplices audi, meliore mentes
