Strona:Dzieła M. T. Cycerona tłum. Rykaczewski t. 1 Mowy.djvu/271

Wystąpił problem z korektą tej strony.

skór, odzieży, zboża, ogromne wojska nasze żywiła, odziewała, uzbrajała.

III. Coż o tem, sędziowie, powiedzieć, czego wielkich pożytków sami może nawet nie czujemy? że przez to mamy wielu bogatszych obywateli, iż w takiej blizkości jest wierna i żyzna prowincya, dokąd łatwo wybiegają, gdzie radzi handluję, zkąd jedni z zyskiem za dostarczone towary powracają, gdzie drudzy pozostają, i żeby podług upodobania bawić się rolnictwem, chowem bydła, kupiectwem, zamieszkują i osiadają. Nie jestto mała dogodność dla ludu Rzymskiego, że tak znaczna liczba obywateli, tak blizko od ojczyzny, tak pożytecznie i zyskownie trudnić się może. A gdy ludy dannicze i prowincye są jakby włości ludu Rzymskiego, blizkość tej prowincyi od stolicy jest równie przyjemna ludowi Rzymskiemu, jak wam blizkie włości wasze najwięcej się podobają. Sama już mieszkańców pracowitość, rzetelność, wstrzemięźliwość, sędziowie, jest taka, że do onych naszych dawnych obyczajów, nie do tych, jakie się teraz zagęściły, jak najwięcej zbliżać się zdaje. Niemasz tam żadnego podobieństwa z innymi Grekami, niemasz próżnowania, niemasz rozkoszowania: przeciwnie największa skrzętność w prywatnych i publicznych zatrudnieniach, największa oszczędność, największa pilność. Tak prócz tego naszych ziomków miłują, że tylko u nich jednych ani ceł dzierżawca, ani kupiec nie jest w nienawiści. Krzywdy zaś wyrządzone przez wielu naszych urzędników tak cierpliwie znieśli, że nigdy się jeszcze przedtem do ołtarza praw, pod obronę wasze, w skutek publicznej narady nie uciekli, i nie tylko ów rok[1] przecierpieli, w którym tak ciężko uciśnieni byli, że nie mogliby się podźwignąć, gdybym K. Marcellus[2] jakby zrządzeniem losu na pomoc nie przybył, aby ta sama familia dwa razy Sycylią ocaliła, ale jeszcze nieograniczoną władzę M. Antoniusza[3] uczuli. Było między

  1. Roku 81 M. Emiliusz Lepidus rządząc Sycylią, popełni! wielkie bezprawia i zdzierstwa, za co go pozwali Celer i Nepos Metellowie, ale dla wielkiej jego u ludu miłości od dalszego popierania sprawy odstąpić musieli. Po śmierci Sylli roku 78 zostawszy konsulem, chciał obalić zaprowadzony przez niego poporządek rzeczy, ale pohamowany przez kollegę, Katula, z Rzymu ustąpił.
  2. Prawnuk zdobywcy Syrukuzy. Obacz o nim notę 9 do mowy przeciw Cecyliuszowi.
  3. M. Antoniusz, ojciec tryumwira. Obacz o nim notę 28 do mowy przeciw Cecyliuszowi.