już oddawna proszę jednego człowieka, któremu, jak mi się zdaje, honor mój jest drogi, żeby ze mnę w orszaku moim pojechał, a jeszczem go uprosić nie mógł.» Bo w rzeczy samej, chcemyli zachować nasz byt i honor nienaruszony, daleko bardziej prosić nam należy ludzi, żeby z nami do prowincyi jechali, niżeli w miejscu dobrodziejstwa dawać im pozwolenie jechania. Ale ty, kiedyś swoich przyjaciół do prowincyi jak na łup zapraszał, z nimi i przez nich łupił, kiedyś ich na zgromadzeniu ludu złotemi pierścieniami obdarzał, nie pomyślałżeś o tem, że nie tylko za siebie, ale i za ich postępki rachunek zdać ci przyjdzie?
Gdy sobie ogromny i obfity zysk obmyślił z tych spraw, które ze swoją radę, to jest zbieraną drużynę sądzić przedsięwziął, wynalazł prócz tego następujący sposób pochwycenia niezliczonych summ pieniędzy.
XII. Nikt nie wątpi że wszystkich nas cały majątek jest w mocy tych, którzy sądy stanowię, i tych którzy sądzę, że żaden z nas nic może utrzymać się w posiadaniu swego domu, swego gruntu, swoich dóbr ojczystych, jeżeli, gdy kto do nich rości pretensyę, pretor niegodziwy, któremu nikt sprzeciwić się nie może[1], naznaczy kogo zechce sędzię, a sędzia płochy i ladaco osądzi jak mu pretor każe. Jeżeli do tego jeszcze pretor stanowiąc sąd taką przepisze formułę, że sam nawet L Oktawiusz Balbus[2], człowiek prawa i obowiązku świadom, inaczej osądzićby nie mógł, gdyby formuła tak brzmiała: «L. Oktawiusz ma być sędzią: jeżeli się okaże że grunt Kapenacki, o który spór idzie, podług prawa Kwirytów do P. Serwiliusza należy, a ten grunt Kw. Katulowi zwrócony nie będzie «Nie będzieli sędzia L. Oktawiusz zniewolony P. Serwiliusza przymusić do oddania gruntu Kw. Katulowi, czyli do skazania tego, którego niepowinien był skazać? Takiego rodzaju było prawo pretorskie, całe sądownictwo w Sycylii przez trzy lata za pretora Werresa. Postanowienia pretorskie były takie: «Jeżeli nie przyjmuje tego, co powiadasz żeś
- ↑ W Rzymie trybunowie ludu mogli sprzeciwić się wykonaniu postanowień konsulów i pretorów. Nawet pretor mógł wstrzymać wykonanie niesprawiedliwego wyroku drugiego pretora. Ale na prowincyi nikt się pretorowi sprzeciwić nie mógł.
- ↑ L. Oktawiusz Balbus, człowiek nieposzlakowanej prawości, jeden z sędziów Werresa, jest także jedną z osób rozmawiających w dyalogu Cycerona, De natura Deorum.
