mu winien, to go pozwiesz: jeżeli więcej żąda, to go zaprowadzisz do więzienia.» Tak kazał zaprowadzić do więzienia powoda K. Fuficyusza, tak L. Suecyusza, tak L. Racyliusza. Tym sposobem także sędziów mianował. Byli sędziami Rzymscy obywatele pozwanych Sycylianów, kiedy im podług ich prawa Sycylianów za sędziów dać trzeba było: byli sędziami Sycylianie pozwanych Rzymskich obywateli.
XIII. Żebyście pojęli jego sposób wymierzania sprawiedliwości, naprzód prawo Sycylijskie, a potem jego postanowienia sądowe poznajcie. Sycylianie tukiem rządzę się prawem, że jeżeli obywali 1 ze swym spółobywatelem ma do czynienia, w miejscu swego zamieszkania swemi prawami się rozprawiają. Jeżeli Sycylianin z Sycylianinem innej gminy ma do czynienia, w takim razie pretor, stosownie do rozporządzenia P. Rupiliusza[1], które on za zdaniem dziesięciu deputatów był postanowił, a które oni prawem Rupiliuszowem nazywają, sędziów losem wyciąga. W sprawach w których osoba prywatna od gminy, lub gmina od osoby prywatnej czego domaga się, rada jakiejkolwiek gminy sędziego obowiązek sprawuje, kiedy z obu stron podane gminy odrzucone zostały. Jeżeli obywatel Rzymski Sycylianina pozywa, Sycylianin za sędziego jest dany: jeżeli Sycylianin Rzymskiego obywatela pozywa, Rzymski obywatel za sędziego jest dany. We wszystkich innych sprawach wybierają się zazwyczaj sędziowie z ogółu obywateli Rzymskich. Między rolnikami a dzierżawcami dziesięcin podług zbożowego prawa, które prawem Hieroniuszowem[2] nazywają, sądy się stanowią.
Wszystko to za pretury Werresa nie tylko zaburzone, ale równie Sycylianom, jak obywatelom Rzymskim zupełnie odjęte zostało, a naprzód służące im prawa. W sprawach w których obywatel prawował się z obywatelem swej gminy, albo naznaczał sędzią człowieka, który mu był dogodny, swego woźnego, wieszczka, lekarza, albo, jeżeli sąd podług prawa był postanowiony, i strony przed sędzią
- ↑ P. Rupiliusz, konsul roku 132 przed Chr., uskromił pierwsze powstanie niewolników w Sycylii, i urządził jej sądownictwo wraz z przydanymi mu przez senat dziesięciu deputatami.
- ↑ Hiero II, król Syrakuzański, sprzymierzeniec Rzymski, panował od roku 269 do 215 przed Chr. Pod długiem panowaniem tego mądrego króla Syrakuza szczęśliwszą była, niżeli pod rządem swych demagogów.
