Strona:Dzieła M. T. Cycerona tłum. Rykaczewski t. 1 Mowy.djvu/348

dać musi, ile Aproniusz zażąda? Go to? czy to pretora postanowienie tyczące się sprzymierzeńców, czy rozkaz szalonego tyrana zwyciężonym nieprzyjaciołom dany? Manili tyle dać, ile on zażąda? Zażąda wszystkiego, com zebrał. Co mówię, wszystkiego? — Więcej nawet, powiada, jeśli mu się podoba. — Coż potem? — Albo dasz, albo jako przestępca edyktu skazany zostaniesz. — Przez bogów nie-śmiertelnych! przesadzasz; niepodobna do wiary. Jestem przekonany, sędziowie, że, lubo najgorzej o tym człowieku trzymacie, to wam się fałszem być zdaje. Nie śmiałbym na słowo całej Sycylii o tem twierdzić, gdybym tych edyktów z jego własnych pism nie opuszczając żadnego słowa odczytać nie mógł, jak też odczytam. Podaj je, proszę, pisarzowi, niech z rękopismu przeczyta. Odczytaj co jest o oświadczeniu. Edykt o oświadczeniu. Powiada że wszystkiego nie czytam, i to giestem zdaje się oznajmiać. Com opuścił? może miejsce, gdzie chcesz niby zabezpieczyć Sycylianów, i mieć wzgląd na nieszczęśliwych rolników? Wyrzekasz bowiem że, jeśliby dzierżawca dziesięcin więcej wybrał niż mu się należy, zwrot krzywdy w ośmnasób przysądzisz. Nie chcę nic pominąć: odczytaj co żąda, wszystko przeczytaj. Edykt o sąd w ośmnasób. Miałżeby rolnik dzierżawcę dziesięcin do sądu pozywać? Jak smutna i niesłuszna przeprowadzać ludzi z roli do trybunału, od pługa do ławek sądowych, od wiejskich zatrudnień do niezwykłych im sądów i procesów!
 XI. W poborze wszystkich innych podatków, w Azyi, Macedonii, Hiszpanii, Galii, Afryce, Sardynii, niektórych nawet częściach Italii, o ile te płacą podatki, dzierżawca skarbowy ma tylko prawo pozywania na zastawie oparte, ale do zagrabienia i wzięcia w posiadanie dopuszczony nie jest: a ty, Werresie, takie przepisałeś postępowanie sądowe najzacniejszej i najszanowniejszej klassie ludzi, które ze wszystkiemi innemi jest w sprzeczności. Czy słuszniej żeby dzierżawca dziesięcin pozywał, czy żeby rolnik wynagrodzenia krzywdy dochodził? żeby dekret zapadł, kiedy rzecz jeszcze nienaruszona, czy kiedy postradana? żeby posiadał ten, co się ręką dorobił, czy ten, co dostał podniesieniem palca na licytacyi? A ci, co kilka morgów uprawiają, co się od swej roboty nie oddalają, jakich przed twoją preturą była wielka liczba, ogromne mnóstwo Sycylianów, co ci poczną? Kiedy Aproniuszowi dadzą co zażądał, mająż swe pola opuścić? ojczyste progi opuścić? przyjść do Syrakuzy, żeby, rozumie