Strona:Dzieła M. T. Cycerona tłum. Rykaczewski t. 1 Mowy.djvu/381

nikom dać co sic od nich należało, a nie musieli dać co im Aproniusz nakazał. Kiedy dowiodę że nikt nie dał mniej dziesięciny z morga jak trzy medimny, wyznasz, mniemam, że choćby zbiór był dziesięć razy większy od wysiewu, nikt mniej od potrójnej dziesięciny nie dał. Uważano to jeszcze za dobrodziejstwo Aproniusza, jeżeli można było uprosić żeby w umowie na trzech medimnach z każdego morga poprzestał; bo gdy od wielu cztery, nawet pięć medimnów żądano, wielu nie tylko ziarna, ale nawet plewy z całego zbioru i rocznej pracy nie zostawiono. Wtedy rolnicy Centuripińscy, którzy są najliczniejsi w okręgu Leontyńskim, w jedno się miejsce zgromadzili i wyprawili do Aproniusza w poselstwie bardzo znacznego i szanownego w swem mieście człowieka, Androna, tego samego, którego teraz miasto Centuripa jako posła i świadka do tego sądu przysłało. Miał on zlecenie bronić u Aproniusza sprawy rolników Centuripińskich i prosić go żeby od nich więcej nad trzy medimny z morga nie wymagał. To on jako największe dobrodziejstwa zaledwie dla tych u Aproniusza wyprosił, którzy jeszcze obdarci nie byli. Gdy to uproszono, tyle tylko otrzymano, że zamiast pojedynczej potrójny, dziesięcinę dać wolno było. Gdyby tu nie szło o twój zysk, Werresie, żądaliby raczej od ciebie żeby nic więcej nad jedne, niżeli od Aproniusza żeby nie więcej nad trzy dziesięciny dać nie musieli. Pomijam teraz królewskie czyli raczej tyrańskie Aproniusza przeciw rolnikom postanowienia, nie wymieniam jeszcze tych, którym wszystko zboże wydarł, którym nie tylko ze zbioru, ale z majątku nic nie zostawił: przełożę wam tylko jaki mu zysk urósł z tych trzech medimnów, które z łaski i dobrodziejstwa dać im sobie pozwolił.
 XLIX. Liczba morgów w okręgu Leontyńskim wynosi podług podania 30,000: z tych przypada 90,000 medimnów pszenicy, to jest 540,000 modiów. Odjąwszy od nich 216,000 modiów, w których dziesięcinę wydzierżawiono, pozostaje 324,000. Dodawszy do nich trzy pięćdziesiąte części całej summy czyli 540,000, to jest 32,500 modiów (bo od wszystkich rolników trzech pięćdziesiątych części w dodatku jeszcze wymagano), wypada ogólna summa 356,400 modiów pszenicy. A ja powiedziałem że zysk wynosił 400,000; bo nie podciągam do tego rachunku tych, którym niewolno było ułożyć się w trzech medimnach. Żeby w tym rachunku memu przyrzeczeniu zadosyć uczynić, przypominam że wielu od każdego medimna po