nosi w trzech latach około 500,000 sestercyów[1]. Czynił to ani za czyim przykładem, ani na mocy jakiego prawa, ani tych pieniędzy nie zapisał w rachunku; nikt się też taki nie znajdzie, coby wymyślił sposób oczyszczenia go z tego małego przewinienia. Co gdy tak jest, śmiesz jeszcze mówić żeś wysoko dziesięciny wydzierżawił, kiedy jest jasną rzeczą żeś dobra i dochody rolników, nie dla ludu Rzymskiego, lecz dla własnego zysku przedał. Gdyby jaki włodarz z włości przynoszącej 10,000 sestercyów, wyciąwszy i przedawszy drzewa, obdarłszy dachówki, spieniężywszy bydło i narzędzia rolnicze, posłał panu zamiast 10,000 sestercyów 20,000, sam 100,000 zarobił; pan nie znając jeszcze swej szkody, cieszyć się i włodarza chwalić będzie, że tak znacznie większy dochód z włości wyciągnął; potem dowiedziawszy się że to na czem polega uprawa i co dochód przynosi sprzątnął i przedał, włodarza surowo ukarze za to że mu tak się źle przysłużył. Podobnie lud Rzymski słysząc że K. Werres wyżej wydzierżawił, niż jego bezinteresowny poprzednik, K. Sacerdos, mniema że dostał dobrego dozorcę i włodarza swych włości i dochodów; ale gdy się dowie że ten włodarz wszystkie narzędzia rolników, wszystkie środki utrzymania danników przedał, wszystkie nadzieje potomków przez swą chciwość zniszczył, grunta i pola daninę płacące spustoszył i wyplenił, sam się obłowił i spanoszył, pozna że ten włodarz źle mu się przysłużył, i osądzi go godnym najcięższej kary.
LI. Zkąd to poznać? ztąd najbardziej że pola dziesięcinne prowincyi Sycylii dla chciwości Werresa zostały opuszczone. Nie tylko to się dla tego zdarzyło, że pozostali na gruntach rolnicy mniejszą liczbą pługów orzą, ale że majętni ludzie, pilni i zawołani gospodarze w znacznej liczbie obszerne i żyzne grunta opuścili, z całych włości się wynieśli. Łatwo się o tem przekonać z publicznych dokumentów miast, bo podług prawa Hieroniuszowego liczbę rolników każdego roku urzędnicy spisują. Przeczytaj ilu rolników Werres w obwodzie Leontyńskim zastał. — Ośmiudziesiąt trzech. — Iluż się ich w trzecim roku opowiedziało? — Trzydziestu dwóch. — Znajduję tedy pięciudziesiąt jeden rolników wypędzonych, których
- ↑ Było podług Pliniusza, III, 8, siedmdziesiąt dwa miast i obwodów w Sycylii. Werres wydzierżawiając ich dziesięcinę, wymuszał od każdego dopłaty 2,000 lub 3,000 sestercyów. Biorąc w przecięciu 2,310 sestercyów, wypadni na rok 106,320, a na trzy lata 498,960, prawie 500,000 sestercyów.
