statku pieniędzy, czy go taka nędza, taka bieda docisnęła, że musiał ogołocić swą kaplicę i przędąc swoje bóztwa familijne? Ale widzę że ten człowiek nic przez licytacyą nie przedał, że nigdy nic nie przedawał prócz swego zboża, że nie tylko długów żadnych nie miał, ale był zawsze i jest przy znacznych pieniądzach. Gdyby to wszystko me tak było jak mówię, toby przecie tych pamiątek, które przez tyle lat znajdowały się w familii i kaplicy przodków, nie przedał. Ale może dal się skłonić wielkością ofiarowanej mu summy? Nie jest podobna do prawdy, żeby człowiek tak majętny, tak zacny, więcej cenił pieniądze niż swą religią i pamiątki przodków. «To prawda: ale ludzie odwieść się czasem dają od swych zasad wielkością pieniędzy.» Zobaczmy jaka to była summa, która Heja, człowieka bardzo bogatego, bynajmniej niechciwego, od uczucia honoru, od uszanowania dla przodków, od przepisów religii odwieść mogła. Sam, jak sądzę, kazałeś mu wnieść do swych xiąg rachunkowych: «Wszystkie te posągi Praxytelesa, Myrona, Polykleta, zostały przedane Werresowi za 6,500sestercyów[1]». Odczytaj zxiąg rachunkowych. Xięgi rachunkowe Heja. Cieszy mię to, że sławne imiona tych mistrzów, których znawcy i miłośnicy pod niebiosa wynoszą, tak spadły w cenie przez oszacowanie Werresa. Kupido Praxytelesa za 1,600 sestercyów! Pewnie ztąd urosło przysłowie: «wolę kupić, niż prosić.»
MI. Powie kto może: «Zbyt wysoko szacujesz te rzeczy.» Nie szacuję ich podług moich widoków i potrzeb; ale zdaje mi się że lak je cenić powinniście, jak są cenione sądem tych, którzy są miłośnikami takich przedmiotów, ile zazwyczaj się płacą, za ile, gdyby wystawione były na wolną i publiczną przedaż, przedaćby się mogły, jak je nakoniec sam Werres szacuje. Bo gdyby sądził że ów Kupido wart był tylko czterysta denarów, nigdyby się tego nie dopuścił, żeby dla niego wystawi! się na obmowę ludzi i na taką naganę. Kto z was nie wie jak wysoką cenę takie rzeczy mają? Ażaliśmy nie widzieli że posąg bronzowy niewielki na licytacyi za 120,000 sestercyów przedany został? Mógłbym, gdybym chciał, wymienić osoby, które albo nie taniej, albo nawet drożej kupiły; bo cena takich rzeczy jest w stosunku do żądzy ich posiadania, i trudno ograniczyć
- ↑ 6,500 sestercyów, 2,166 złotych. Kupido Praxytelesa 1,600 sestercyów, 533 złotych.
