obywatel tak niepoślakowany, był poświęcony swym najzaciętszym nieprzyjaciołom, najdzikszym narodom, czy też przyjaciołom powrócony, zwłaszcza że tyle okoliczności za ocaleniem tego niewinnego człowieka do serc waszych przemawia: naprzód dawność rodu, który ze sławnego miasta municypalnego Tuskulum pochodzi, jak to na pomnikach dziejów przeszłości wyryte i zapisane widzimy; potem długi szereg pretur, które tak innemi zaletami, jako też odgłosem niepoślakowanej prawości słynęły; następnie świeża pamięć ojca, którego krwią nie tylko ręce Askulanów[1], jego zabójców, zbroczyły się, ale cała wojna towarzyska plamę zbrodni nacechowana została; nakoniec nie tylko jego własna prawość i uczciwość w calem życiu, ale szczególniejsza roztropność i odwaga na polu bitwy, równie jak i biegłość w prowadzeniu wojny, która go mieści w rzędzie pierwszych wodzów naszego wieku.
XVIII. Dla tego, sędziowie, jeżeli potrzebujecie rady, której nie potrzebujecie, ośmieliłbym się, aczkolwiek mała jest moja powaga, dać wam upomnienie, abyście za swój obowiązek uznali, takich ludzi, których waleczność, czynność, szczęście na wojnie poznaliśmy, troskliwie zachować. Było niegdyś daleko więcej takich mężów w Rzeczypospolitej, a jednak pomimo znacznej ich liczby, nie tylko o ich całość, ale i o honor dbano. Co macie teraz począć, kiedy ubyło pomiędzy młodzieżą zapału do dzieł wojennych, a najwaleczniejsi mężowie i wielcy wodzowie, jedni wiekiem stargani, drudzy w rozterkach domowych i nieszczęśliwych przygodach Rzeczypospolitej poginęli? kiedy tyle wojen albo koniecznie podejmować musimy, albo znagła i niespodziewanie wybucha? Nie myślicież że należy nie tylko zachować tego człowieka na wątpliwe Rzeczypospolitej czasy, ale i drugich chęcią zasług i sławy zapalić?
Przypomnijcie sobie jakich legatów niedawno na wojnie L. Juliusz, jakich P. Rutyliusz, L. Kato, Kn. Pompejusz[2] miewał. Wiecie
- ↑ Askulum, miasto w kraju Picenów, zkąd wybuchnął pierwszy płomień wojny socyalnej, gdy zamordowano przysłanych z Rzymu posłów, Serwiliusza pretora i jego legata, ojca Fontejusza. Zginęło w niej 300,000 ludzi. Zaczęta roku 91, ukończona 88 przed Chr. udzieleniem ludom sprzymierzonym obywatelstwa i zburzeniem tego miasta przez Strabona Pompejusza. Livius, epitome, 72. Appian, Wojny domowe, I, 6. Vell. Paterculus, II, 15, 16.
- ↑ L. Juliusz Cezar, ojciec dyktatora, i P. Rutyliusz Lupus byli konsulami
