śmierci syn się urodził, tego testament jest ważny[1]; że co obiecała kobieta bez wiedzy opiekuna, to się od niej należ[2].» Ani przemożność, ani wpływ nie ma do prawa cywilnego przystępu; a i to jeszcze wzbudzić w nas powinno dla niego tym większy cześć i uszanowanie, że w niem sędzia żadnym sposobem przekupionym być nie może. Ów świadek w waszej sprawie, który śmiał powiedzieć, iż zdaje mu się że to ten uczynił, o którym wiedzieć nawet nie mógł o co był oskarżony, nigdyby się nie ośmielił wyrzec, że należy się mężowi posag przyobiecany mu przez żonę bez wiedzy jej opiekuna. O! nieoszacowane prawo, i dla tego zasługujące, sędziowie, abyście je zachowali!
XXVI. Bo jakie jest prawo cywilne? jestto takie prawo, którego ani wpływ nagięć, ani przemożność złamać, ani pieniądze sfałszować nie mogę, które jeżeli, nie powiem obalone, ale zaniechane i niedbałej strzeżone będzie, nic nie pozostanie, coby kto mógł spodziewać się z pewnościę posiadać, lub po ojcu odziedziczyć, lub dzieciom zostawić. Na co się przyda dom lub grunt po ojcu, lub jakimkolwiek sposobem dobrze nabyte mienie posiadać, kiedy jest rzeczę niepewną czy to co prawem własności posiadasz, utrzymać potrafisz? jeżeli to prawo jest słabo obwarowane? jeżeli na mocy ustaw cywilnych i publicznych przeciw przemożności pewnych osób ostać się przy niem nie możesz? Na co się, mówię, przyda mieć włość, jeżeli w najpiękniejszym porządku opisane przez przodków rozporządzenia tyczące się granic, posiadłości, dróg, wody, jakimkolwiek sposobem zaburzone i odmienione być mogą? Wierzcie mi, większe dziedzictwo dostaje się każdemu z was w tychże dobrach z woli praw i ustaw, niż z woli tych, którzy wam te dobra pozostawili. Bo żeby mi jakie dobra dostały się, sprawić to może czyjkolwiek testament; żebym zaś zachował co mojem się stało, bez prawa cywilnego obejść się nie mogę. Włość może ci ojciec zostawić; ale objęcie w posiadanie, to jest koniec troski i obawy procesów, nie ojciec, ale prawo ci nadaje. Sprowadzenie wody, użycie źródeł, drogi, przegon bydła, odziedziczam po ojcu; ale bezpieczne używanie tego wszystkiego jedno tylko prawo cywilne zapewnić mi może.
