Strona:Dzieła M. T. Cycerona tłum. Rykaczewski t. 1 Mowy.djvu/616

(powracam do początku mojej obrony), gwałtem przez ludzi zbrojnych z twego domu wypędził, cobyś począł? Zdaje mi się że dochodziłbyś swego prawa na mocy tego interdyktu, któregośmy użyli. A gdyby ci z Forum powrającemu zabronił z uzbrojonymi ludźmi wniść do twego domu, cobyś począł? Użyłbyś tegoż interdyktu. Kiedy zatem pretor rozkazał interdyktem, żebyś był tam przywrócony, zkąd zostałeś wypędzony, rozkaz jego, który jest bardzo jasny, tak jak ja tłumaczyć będziesz; bo gdy ten wyraz «zkąd» dwa miejsca znaczący, zawiera rozkaz twego przywrócenia, to cię trzeba przywrócić do twego domu, bądź z podwórza, bądź z wnętrza domu zostałeś wypędzony.
 Niemaszjuż tedy, sędziowie, żadnej wątpliwości, czy na rzecz, czy na wyrazy uważać będziecie, że na naszę stronę osądzić musicie. Wnoszą tu jednak przeciwnicy, po obaleniu i zniweczeniu wszystkich innych, ten zarzut, że ten tylko może być wypędzony, kto był wtenczas w posiadaniu, a kto nie był, żadnym sposobem wypędzonym być nie może. Gdybym tedy ja z twego domu został wypędzony, przywrócenie nie miałoby miejsca, gdybyś ty był wypędzony, miałoby miejsce. Zlicz, Pizonie, ile jest fałszów w tej obronie. A naprzód uważ że pierwszy środek już ci odjęty został; bo gdyś utrzymywał że nikt nie może być wypędzony tylko ten, który był na owem miejscu, teraz przyznajesz że posiadacz, chociażby nie był na owem miejscu, może być wypędzony. Dla czego tedy dodają do interdyktu o zwyczajnym gwałcie: «Zkąd on mnie gwałtem wypędził,» wyrazy: «gdym był w posiadaniu,» jeżeli nikt nie może być wypędzony, kto nie był w posiadaniu? albo dla czego ich nie dodają do interdyktu o uzbrojonych ludziach, jeżeli potrzeba do-chodzić, czy wypędzony był w posiadaniu, lub nie? Utrzymujesz że ten tylko może być wypędzony, kto jest w posiadaniu; a ja dowodzę że jeżeli kto bez zbrojnej gromady został wypędzony, ten co wyznaje że go wypędził, wygra zakład sądowy, jeżeli okaże że tamten nie był w posiadaniu. Utrzymujesz że ten tylko może być wypędzony, kto jest w posiadaniu; a ja dowodzę z tegoż interdyktu o zbrojnych ludziach, że choćby kto okazał, że wypędzony nie był w posiadaniu, koniecznie jednak przegrać musi sprawę, kiedy wyzna że go wypędził.
 XXXII. Dwojakim sposobem dzieje się wypędzenie: albo bez zebranych i uzbrojonych ludzi, albo przez gwałt za ich pomocą. Na