te dwa niepodobne przypadki są dwa interdykta. W tamtym zwyczajnym gwałcie[1] nie dosyć okazać że cię wypędzono, trzeba jeszcze dowieść że cię wypędzono, kiedyś był w posiadaniu; i na tem jeszcze nie dosyć, jeśliś nie dowiódł że posiadanie twoje nie było ani gwałtem nabyte, ani potajemne, ani wyproszone[2]. Dla tego ten co uchyla się z pod interdyktu, zwykł głośno wyznawać, że gwałtem wypędził, ale z dodatkiem że wypędzony nie był posiadaczem; albo kiedy nawet to przyzna, wygrywa jednak sprawę, jeżeli okaże że człowiek wypędzony, gwałtem, lub potajemnie, lub uproszonym sposobem posiadał co do niego nie należało. Czy widzicie ile środków obrony przodkowie nasi temu zostawili, który bez gromady zbrojnych ludzi gwałtu się dopuścił? Tego zaś, który od prawa, od obowiązku, od dobrych obyczajów, uciekł się do miecza, do oręża, do mordu, opuszczonego i ogołoconego w jego sprawie widzicie, ażeby, ponieważ z bronią w ręku o posiadłość walczył, zupełnie bezbronny w sądzie się rozprawiał. Jaka tedy, Pizonie, zachodzi różnica między temi interdyktami? czy stanowi to jaką różnicę, dodanoli: «jeżeli A. Cecyna był w posiadaniu,» lub nie? Czy ma u ciebie jakie znaczenie zasada prawa, różność interdyktów, powaga przodków? Gdyby to dodano, miałby prawo dochodzić swojej własności: gdy nie dodano, czy tego prawa nie ma? Ale ja w tym punkcie Cecyny nie bronię; bo Cecyna był w posiadaniu, sędziowie, i choć to do sprawy nie należy, w krótkości jednak przebiegnę, żeby wzbudzić w was chęć zabezpieczenia nie tylko osoby, ale spólnego wszystkim prawa.
Nie przeczysz że Cesennia posiadała tę włość, bo z niej dochód pobierała. Ponieważ rolnik, który wziął tę włość odCesennii w dzierżawę, był na tej włości na mocy tej dzierżawy, jestże wątpliwa czy, jeżeli Cesennia wtenczas kiedy ten rolnik włość tę dzierżawił, była w jej posiadaniu, po jej śmierci dziedzic równem ją prawem posiadał? Potem sam Cecyna dobra objeżdżając do tej włości przybył, gdzie rachunki od dzierżawcy odebrał, i na to są świadectwa. Nako-
- ↑ Obacz notę 8 do tej mowy.
- ↑ O tych trzech posiadaniach tak mówią prawnicy Rzymscy: Vi a me possidet, qui me dejicit, et possessionem mihi abstulit. Clam possidere dicitur qui ingressus est in possessionem, eo ignorante, quem sibi controversiam factu rum suspicabatur. Precario possidetur, quod precibus petenti utendum conce ditur, quamdiu is, qui concesserit, patitur.
