któremiś tak wygórował, tobie zostawia. Wyznaje że nie umie ani pięknie, ani stosownie do czyjej woli mówić, że nie odbiega nieszczęśliwych przyjaciół dla pozyskania szczęśliwych, że w wydatkach miary nie przebiera, że wspaniałych i świetnych biesiad nie daje, że nie ma domu zamkniętego dla skromnych i czystych obyczajów, a otworem stojącego dla rozkoszy i rozpusty, że przeciwnie obowiązek, wierność, pracowitość, życie proste i surowe do serca mu przypadły. Czuje on wprawdzie że tamten tryb życia więcej popłaca, i w teraźniejszych obyczajach bardzo przemaga: nie do tego wszakże stopnia, aby nad życiem i majątkiem uczciwych ludzi ci panować mieli, którzy porzuciwszy surowy cnotę zacnych mężów, wolę, zyskowne rzemiosło i zbytki Galloniusza[1], a przytem łączą przewrotność z zuchwałością, których on nie miał. Jeżeli wolno żyć temu, któremu Sex. Newiusz nie sprzyja; jeżeli uczciwemu człowiekowi miejsce jest w Rzeczypospolitej pomimo woli Newiusza; jeżeli godzi się oddychać Kwincyuszowi wbrew skinieniu i rozkazowi Newiusza; jeżeli środki przyzwoitego życia, które sobie uczciwie przysposobił, pod obroną twoją, Akwilliuszu, przeciw bezwstydnej chciwości zachować zdoła: jest jeszcze nadzieja że i ten nieszczęśliwy chudy pachołek będzie mógł nakoniec utrzymać się na nogach. Jeżeli zaś Newiusz będzie mógł dokazać co mu się podoba, a jemu się podoba co niewolno, coż wtenczas począć? Jakiego boga wzywać, jakiego człowieka pomocy? jaka skarga, jaka żałoba znaleźć się może do opłakania takiej niedoli?
XXXI. Smutna jest rzecz być wyzutym z całego majątku; smutniejsza, kiedy się to niesprawiedliwie stało: przykra jest rzecz być przez kogo oszukanym; przykrzejsza, przez powinowatego: boleśna jest rzecz być z dóbr wypartym; boleśniejsza, zarazem dobre imię postradać: żałośna jest rzecz być przywiedzionym do zguby przez dzielnego i uczciwego człowieka; żałośniejsza, przez tego, którego głos najemny w rzemiośle woźnego na licytacyach słyszeć się dawał: nieznośna jest rzecz być zwyciężonym przez równego sobie lub wyższego; nieznośniejsza, przez niższego lub podlejszego: opłakana jest rzecz być komu wraz z majątkiem na łup wydanym; opłakań-
- ↑ Galloniusz równie jak Newiusz wyszedł z woźnego na wielkiego pana. Zyt za czasów Lucyliusza, satyrycznego poety, na sto przeszło lat przed Chr O jego bogactwach, zbytkach, obżarstwie, mówią Cic. de Finibus, II, 8, Hora tius, Satyrae, II, 2, 47.
