Strona:Dzieła M. T. Cycerona tłum. Rykaczewski t. 1 Mowy.djvu/99

mane, aby ostrzegały o nadejściu złodziejów, Ale złodziei rozpoznać nie mogą: dają znać jednak, kiedy kto w nocy do Kapitolium przychodzi; a że to jest rzecz podejrzana, choć się czasem mylą jako zwierzęta, błąd ich nawet ochrania od szkody świątynią przez to samo że są zbyt ostrożne. Jeżeliby we dnie także psy szczekały, kiedy kto dla pokłonienia się bogom przychodzi, toby im, myślę, nogi połamano, że i wtenczas są czujne, kiedy żadnego niemasz podejrzenia. Bardzo temu podobny jest obowiązek oskarżycieli. Jedni z was są gęsi, które tylko gęgają, ale szkodzić nie mogą, drudzy są psy, które i szczekać i kąsać umieją. Widzimy że wam pokarm dają^[1]: waszym zaś obowiązkiem jest rzucać się szczególniej na tych, którzy na to zasługują: będzie to bardzo przyjemnie ludowi. Potem, jeżeli chcecie, gdyby było podobieństwo do prawdy że kto co złego popełnił, przez podejrzenie szczekajcie. Na to wam także pozwolić można. Jeżeli zaś tak postępujecie, że oskarżacie syna o ojcobójstwo, a nie możecie powiedzieć dla czego, jak tę zbrodnią popełnił, i tylko przez podejrzenie szczekacie, nikt wam wprawdzie nóg nie połamie; ale, jeżeli dobrze znam tych mężów, oni wam tę literę, której tak nie lubicie, że nawet wszystkie kalendy^[2] nienawidzicie, tak potężnie na łbie wypiętnują, że potem nikogo innego, tylko własne nieszczęście będziecie mogli oskarżać.

 XXI. Coś mi dał do zbicia, zacny oskarżycielu? co za powód podejrzenia tym mężom? «Bał się być wydziedziczonym.» Słyszę: ale dla jakiej przyczyny obawiać się musiał, nikt nie mówi. «Miał to ojciec na myśli.» Dowiedź tego. Ale nie! nie powiadacie ani z kim się o tem naradzał, ani kogo o tem uwiadomił, ani dla jakiej przyczyny takie podejrzenie na myśl wam przyszło. Oskarżając tym sposobem, Erucyuszu, ażali nie wyraźnie mówisz: wiem com wziął, co mam powiedzieć nie wiem: to tylko jedno miałem na baczeniu, co Chryzogonus mawiał, że go nikt bronić nie będzie, o przedaży dóbr i o spółce nikt się w tym czasie nie ośmieli ust otworzyć. To mylne

1. Prawo zostawiało czwartą część dóbr sądem skazanego lub nałożonej na niego winy pieniężnej oskarżycielom, których dla tego quadruplatores zwano.
2. Pierwszego dnia każdego miesiąca, kalendae, wierzyciele upominali się o procenta u dłużników. Horatius, Epod. 2. Użył tu zapewne Cycero tego wyrażenia, żeby wystawić potwarczych oskarżycieli jako ludzi długami obarczonych.