Strona:Dzieła M. T. Cycerona tłum. Rykaczewski t. 2 Mowy.djvu/135

wien rodzaj walki między konsulatem a trybunałem, lecz ztąd że dobrze myślący i dzielni konsulowie bardzo często oparli się burzliwym i źle myślącym trybunom ludu, i że władza trybunów sprzeciwiała się czasem samowolności konsulów. Nie przeciwieństwo tych władz, ale rozróżnienie umysłów rodzi tę niezgodę. Biorąc tedy to prawo w rękę, życzyłem sobie znaleźć je pożytecznem dla was i tukiem, żeby konsul nie słowem, ale w rzeczy samej popularny, mógł go uczciwie i ochoczo bronić. Ale od pierwszego do ostatniego artykułu tego prawa widzę, że nic innego nie wymyślono, nie miano na celu, nie zdziałano, jak tylko żeby ustanowić dziesięciu królów z władzą nieograniczoną nad skarbem, dochodami publicznemu, wszystkiemi prowincjami, nad całą Rzeczypospolitą, królestwami, wolnemi narodami, słowem nad całym światem, pod imieniem i pozorem prawa rolnego. Utrzymuję, Rzymianie, że to prawo rolne, piękne i popularne, nic wam nie daje, a wszystko pewnym osobom w darze przynosi; że mami lud nadzieją dostania gruntów, a wolność mu wydzierane wzbogaca ludzi prywatnych, a skarb publiczny do ubóztwa przywodzi; że nakoniec, co jest najniegodniejsza, trybun ludu, którego przodkowie nasi chcieli mieć stróżem i obrońcą wolności, królów w Rzeczypospolitej stanowi. Co jeśli po moim wykładzie zdawać wam się będzie fałszem, przychylę się do waszego sposobu myślenia i zdanie moje odmienię; ale jeśli się przekonacie, że pod pozorem darowizny zastawiają sidła na wasze wolność, nie wahajcie się bronić ciężkim znojem i krwią przodków waszych nabytej i wam przekazanej wolności, bez żadnego z waszej strony trudu, przy pomocy waszego konsula.
 VII. W pierwszym artykule prawa rolnego próbują was nieznacznie, jakim umysłem uszczuplenie waszej wolności znieść możecie; bo ten artykuł każe «trybunowi ludu, który wniósł to prawo, wybrać decemwirów przez głosowanie siedemnastu plemion, z których kogo dziewięć plemion wybierze, ten decemwirem będzie.» Pytam tu, dla czego Rullus na samym wstępie do swego projektu odejmuje ludowi Rzymskiemu prawo głosowania? Tyle już razy dla wykonania praw rolnych stanowiono tryumwirów, kwintumwirów, decemwirów: zapytuję popularnego trybuna ludu, kiedy inaczej jak przez trzydzieści pięć plemion wybierani byli? bo jeżeli przynależy żeby wszystkie władze, dowództwa, zlecenia wychodziły od całego ludu Rzymskiego, to takie mianowicie brać od niego początek powinny, które się dla