sławnem państwie, przy tak doskonałych ustawach ludu Rzymskiego, znajdzie sic kto podobny Brutusowi[1] lub Rullowi (bośmy dotąd dwóch tylko takich ludzi widzieli, którzy całą tę Rzeczpospolite do Kapui przenieść chcieli), pewnieby to miasto z imieniem zgładzili. Ale oni mniemali że Koryntowi i Kartaginie, choćby w nich nawet senat i władzę znieśli, grunta obywatelom odebrali, nie zabrakłoby ludzi, którzyby te miasta na nowo podźwignęli i wszystko odmienili, nimbyśmy o tem dowiedzieć się mogli: tu zaś pod okiem senatu i ludu Rzymskiego nic nie może powstać, czego by w samym zarodku i przed zupełnem wybuchnieniem zdusić i przytłumić nie moi, na było. Nie pomylili się w tem ci ludzie, bozką myślą i mądrością obdarzeni; albowiem od konsulatu Kw. Fulwiusza i Kw. Fabiusza[2], za których Kapua zwyciężona i zdobyta została, nic przeciwko tej Rzeczypospolitej tam nie powiem nie przedsięwzięto, ale nawet nie pomyślano. Prowadzono potem wiele wojen z królami, Filipem, Antiochem, Perseuszem, z fałszywym Filipem[3], z Arystonikiem[4], Mitrydatesem i innymi. Prócz tych nastąpiło wicie ciężkich wojen z Kartaginą, Koryntem, Niiinaricyą, i wiele domowych w tej Rzeczypospolitej rozruchów, które pomijam, wojny ze sprzymierzeńcami, Fregellanami[5], Marsami. W tych wszyst
- ↑ M. Brutus, ojciec 51. Juniusza Brutusa, jednego z morderców Cezara, chciał także podzielić między ubogi lud grunta Kampanii. Zaprowadził nawet do Kapui i za panowania Mariusza pewną liczbę osadników, których Sylla ztamtąd wypędził. W krótkiej wojnie wszczętej po śmierci Sylli przez Lepida, lubo się poddał dobrowolnie w Mutynie Pompejuszowi, z jego rozkazu zabity. Plutarch, Pompeius, 15.
- ↑ Kw. Fulwiusz Flakkus i Kw. Fabiusz Maxymus Verrucosus byli konsulami toku 209, pierwszy po raz czwarty, drugi po raz piąty. Ale Kapuę zdobył dwa lata wprzód, roku 211 tenże Kw. Fulwiusz Flakkus za konsulatu Kn. Fulwiusza Centumala i P. Sulpicyusza Galby. Livius, XXVI, 15 — 20.
- ↑ Fałszywy Filip zwał się Andryskus, udawał się za Filipa, syna Perseusza, uznany za króla od Macedonów, pobił kilka razy Rzymian, sam pobity od Metella Macedonika roku 148.
- ↑ Arystonikus, syn z nieprawego loża Attala III, nie chciał oddać zapisanego przez ojca Rzymianom królestwa Pergamu, wziął w niewolą konsula Licyniusza Krassa, pokonany i jęty od Perpenny roku 130. Livius, epitome, 59. Velleius Paterculus, II, 4. Obacz notę 19 do tej mowy i 12 do jedenastej Filippiki.
- ↑ Fregellę (dziś Ceprano nad rzeką Liris, dziś Garigliano), miasto w kraju
