utrzymywał że zdanie oskarżyciela o obwinionym stać ma za przesad do jego potępienia.
XXIX. Majcie wysokie, Katonie, o cnocie twojej mniemanie, nie śmiem ganić twego postępku; może jednak mógłbym znaleźć w nim cokolwiek do sprostowania i poprawienia. «Nie wiele błądzisz, mówił pewien sędziwy mistrz do młodego bohatyra; lecz jeżeli zbłądzisz, potrafię naprowadzić cię na dobrą drogę[1].» Ale ty, Katonie, prawdziwie powiem że w niczem nie błądzisz, i tak we wszystkiem postępujesz, iż zdaniem mojem potrzeba ci raczej lekkiego nagięcia niż wyprostowania. Utworzyła cię natura dla uczciwości, mądrości, wstrzemięźliwości, wspaniałomyślności, sprawiedliwości, we wszystkich słowom wzniosłych cnotach wielkim człowiekiem, Do tych wszystkich zalet przystąpiła moralność ani umiarkowana, ani łagodna, lecz, jak mi się widzi, przyostrzejsza i surowsza, niżeli prawda i przyrodzenie dozwala. A że mam rzecz nie do nieoświeconego gminu, ani w zgromadzeniu prostaków, śmielej nieco o naukach filozoficznych, które wam równie jak mnie są znane i przyjemne, mówić będę.
Macie wiedzieć, sędziowie, że wszystko co widzimy wybornego, prawie bozkiego w Katonie, jest jego własne, a co czasem z żalem w nim postrzegamy, nie jest mu wrodzone, ale pochodzi od mistrza. Był ongi człowiek wielkiego geniuszu nazwiskiem Zeno, którego wynalazków zwolennicy Stoikami się zowią. Jego zdania i zasady są takie: Mądry nie powoduje się nigdy przychylnością: nigdy żadnego błędu nikomu nie przebacza: głupi tylko i lekkomyślny jest litościwy: niegodną jest męża dać się uprosić lub przebłagać: mądry tylko, choćby najbrzydszy, jest piękny, choćby najuboższy, bogaty, choćby niewolnik, jest królem. Nas zaś, co nie jesteśmy mądrzy, zbiegłymi niewolnikami, wygnańcami, nieprzyjaciółmi, waryatami nakoniec nazywają. Wszystkie przewinienia są u nich równe, każdy występek jest zbrodnią największą: nie mniej winny, kto bez potrzeby koguta zarznął, jak kto ojca udusił. Mądry o niczem nie wątpi, niczego nie żałuje, w niezem się nie myli, zdania nigdy nie odmienia[2].
