byli ludzie najęci, a ja ci się przyznam do winy; jeżeli nie dowiedziesz, o co nas obwiniasz?
XXXIV. «Po co, mówi, ta zgraja?.» Pytasz mię o przyczynę tego, co u nas weszło w zwyczaj od niepamiętnych czasów. Chude pachołki jeden tylko maję sposób zasłużenia lub odwdzięczenia dobrodziejstw naszego stanu: służyć i towarzyszyć nam, kiedy się o urząd staramy; bo niepodobna, ani tego wymagać można od nas senatorów i od ludzi stanu rycerskiego, aby chodzili po całych dniach za swemi przyjaciółmi zapisanemi w liczbie kandydatów. Jeżeli te osoby często nas odwiedzają, czasem na Forum prowadzę, razem z nami przechadzają się po bazylice[1], jestto z ich strony dostateczny dowód uczczenia i uszanowania; ale ciągłego towarzystwa nie możemy oczekiwać tylko od chudych pachołków i niezem niezajętych przyjaciół; a takiego orszaku nie zabrakło nigdy zacnym i dobroczynnym ludziom.
Nie chciej przeto, Katonie, pozbawiać niższe stany przyjemności dopełnienia względem nas swego obowiązku; pozwól tym ludziom, co wszystkiego od nas wyglądają, mieć cokolwiek coby nam dać mogli. Jeżeli tylko mają dla nas swe wota, fraszkę nam dają, bo jakiż wpływ na wota innych mieć mogą[2]? Zresztą, jak sami mówią, nie mogą ani nas bronić w sądzie, ani za nas ręczyć, ani nas do domu swego zaprosić. Tego wszystkiego od nas oczekują, i rozumieją że inaczej nam za to wywdzięczyć się nie mogą jak gotowością na nasze usługi; i dla tego nie usłuchali ani prawa Fabiuszowego o liczbie osób orszak składających, ani uchwały senatu zapadłej za konsulatu L. Cezara[3]. Żadna tedy kara nie może powstrzymać chudych pachołków od tego sposobu okazania nam uszanowania uświęcongo dawnym zwyczajem.
«Ale całe plemiona miały na widowiskach miejsca bezpłatne, i odebrały zaproszenie na ucztę publiczną.» Nie można, sędziowie, obwiniać o to Murenę, chyba, jego przyjaciół, którzy zastosowali się w tem do powszechnego zwyczaju. Ale ponieważ wszczęliście o tem mowę, przypominam sobie ile badania o to w senacie ujęły nam
