prawo mego przywołania, nie uchwaliłże «podziękowania mia storni które przyjęły M. Tulliusza?» Czy tylko tyle? dano jeszcze: «obywatela najlepiej zasłużonego Rzeczypospolitej.» A ty, niegodziwy obywatelu, ty jeden nie chcesz po jego przywróceniu uznać w tym obywatela, którego wytraconego cały senat poczytywał zawsze nie tylko za obywatela, ale za najlepszego obywatela!
Świadczę dzieje i pomniki przodków naszych, że Kwincyusz Cezo, M. Furiusz Kamillus, M. Serwiliusz Ahala, aczkolwiek najlepiej Rzeczypospolitej zasłużeni, doznali jednak potęgi i gniewu poduszczonego ludu[1]. Skazani na sejmiku centuryalnym, poszli na wygnanie, ale wkrótce potem przez tenże lud przebłagany do dawnej godności przywróceni zostali. Jeżeli nieszczęście nie tylko nie ujęło tym potępionym ludziom sławy ich imienia, ale mu jeszcze nowego blasku dodało (bo lubo pożądańszą jest rzeczą odbyć bieg życia nie doznawszy bolesnego ukrzywdzenia, więcej jednak przyczynia się do naszej nieśmiertelności, kiedy nas żałuję nasi spólobywatele, niż gdy nas nigdy nie ukrzywdzili); mnie, com się oddalił bez sadu ludu, a wrócił na mocy najchlubniejszych wyroków, będąż zawsze źli ludzie wymiatać na oczy moje nieszczęście jakby jaką hańbę lub zbrodnię? P. Popilliusz był zawsze mężnym i niezachwianym w dobrej sprawie obywatelem; nic mu jednak w całem życiu większej chluby nie przyniosło jak jego nieszczęście. Ktoby dziś pamiętał że się dobrze zasłużył Rzeczypospolitej, gdyby nie był wypędzony od złych, a przywołany od dobrych obywatelów? Kw. Metellus wsławił się czynami wojennemi, jego cenzura była wzorowa, życie pełne niezwruszonej stateczności; a jednak nie tak nie uwieczniło chwały tego człowieka jak jego nieszczęście.
XXXIII. Jeżeli na tych, którzy niesprawiedliwie, ale jednak prawnie wygnani, po zabiciu swych nieprzyjaciół powrócili na samo wniesienie trybunów, nie na mocy uchwały senatu, żądania centuryj, wyroków Italii, życzeń całej Rzeczypospolitej, jeżeli mówię niesprawiedliwość nieprzyjaciół nie ściągnęła na nich żadnej zakały: dla mnie, com się oddalił nie straciwszy żadnego z moich praw,
- ↑ Kwincyusz Cezo, syn Cyncynnata, za sprzeciwianie się trybunom wy-gnany i winą pieniężną obłożony, na wstawienie się ojca przywołany. Livius, II, 12. — M. Furiusz Kamillus, zwycięzca Falisków, Wejentów i Gallów. Livius, V, 10–51, VI, 1–42. — M. Serwiliusz Ahala, zabójca Meliusza. Livius, IV, 13–15. Obacz o nim notę 3 do pierwszej mowy przeciw Katylinie.
