należałoli do Attiusza, do Ezopa raczej mówić za mną, czy do naczelników państwa? Po imieniu byłem nazwany w Brutusie: «Tulliusz, który wam, obywatele, wolność ustalił[1]!» i te słowa tysiąc razy musiały być powtórzone. Nie dośćże wyraźnie lud Rzymski oświadczył, żem to wraz z senatem utwierdził, o co nas źli obywatele obwiniali żeśmy obalili? Ale najwyraźniej objawił się sąd całego ludu Rzymskiego na igrzyskach wysiekackich. Te igrzyska zarówno godne były Scypiona, który je dawał, i Kw. Metella, na którego cześć dawał[2]. Byłto ten rodzaj widowisk, na które obywatele wszelkiego stanu najliczniej się zgromadzają, w których gmin największe ma upodobanie. Na to zgromadzenie przyszedł P. Sextiusz, trybun ludu, podczas swego urzędowania sprawą moją jedynie zajęty, i w takiem usiadł miejscu, gdzie go wszyscy widzieli, nie żeby szukał oklasków, lecz żeby nieprzyjaciele nasi poznali, jaka była wola całego ludu Rzymskiego. Usiadł, jak wiecie, przy kolumnie Meniusza. Takie dały się słyszeć oklaski począwszy od Kapitolu ze wszystkich miejsc, zkąd można było widzieć igrzyska, ze wszystkich szranków rynku, że, jak mówiono, nigdy jednomyślność ludu Rzymskiego głośniej się nie objawiła. Gdzie wtenczas byli ci ludzie, co na zgromadzeniach rej wodzą, prawa narzucają, obywatelów wypędzają? Jestże dla tych niecnych obywateli oddzielny jaki lud, który na nas zagniewanem i nienawisnem patrzy okiem?
LIX. Nie zdaje mi się aby lud zgromadzał się liczniej w jakiem miejscu, jak na igrzyska wysiekackie, aby go tyle było na jakim sejmiku, na jakiem zgromadzeniu. Coż znaczyło to nieprzeliczone mnóstwo, to jednomyślne całego ludu oświadczenie, kiedy myślano że sprawa moja przed sąd jego przyjdzie, co znaczyło jeżeli nie to, że całość i godność dobrych obywateli drogą jest wszystkiemu ludowi Rzymskiemu? A na onego byłego trybuna, który zamiast przemówić do ludu, jak przemawiał jego ojciec, dziad, pradziad, jak nakoniec przemawiali jego przodkowie, jak bakałarz żaków za-
